(ترجمه)

از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود:

«الْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ النَّاسُ مِنْ لِسَانِهِ وَيَدِهِ، وَالْمُؤْمِنُ مَنْ أَمِنَهُ النَّاسُ عَلَى دِمَائِهِمْ وَأَمْوَالِهِمْ» (رواه نسائی)

ترجمه: مسلمان (راستين و حقيقی) کسی است که مسلمانان از دست و زبان او در امان باشند و احساس امنيت کنند و مؤمن (واقعی) کسی است که مردم از سوی وی نسبت به جان و مال خود احساس خطر نکنند.

تشریح حدیث

این حدیث شریف مسلمان و مؤمن را برای ما معرفی می‌نماید؛ زیرا هر مسلمان مؤمن نیست، اما هر مؤمن مسلمان است، چنان‌چه الله سبحانه وتعالی می‌فرماید:

﴿قَالَتِ الأَعْرَابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ﴾ [حجرات: ۱۴]

ترجمه: اعراب (که به تو منت گذارده) گفتند (بدون جنگ) ايمان آورديم، بگو هرگز ايمان نياورده ايد بلکه بگوييد اسلام آورديم؛ چون ايمان داخل قلب شما نشده است.

بدین اساس، اسلام به معنای داخل شدن در دین محمد صلی الله علیه وسلم، تسلیم و گردن نهادن می‌باشد. از مقتضیات اسلام این است که مسلمانان از شر زبان و دست‌مان در امان باشند، برابر است که اذیت کوچک باشد یا بزرگ؛ پس تهمت زدن، عیب جویی، تعدی با دست و هر آن‌چه برای مردم اذیت پنداشته شود، گناه بزرگ و سر کشی در مقابل احکام الله سبحانه وتعالی می‌باشد. اما ایمان همانا تصدیق قاطع به یگانگی الله سبحانه وتعالی ونبوت رسول الله صلی الله علیه وسلم و باور به قرآن و آن‌چه در آن آمده است، می‌باشد. از مقتضیات ایمان است که انسان را مردم به جان و مال شان امین دانسته از او ترسی نداشته باشند و از شر او خود را به امن بدانند. پس کسی که ایمان به الله سبحانه وتعالی دارد، باید هتک حرمت و خون مردم را یک امر بزرگ دانسته و به این حرام نزدیک نگردد. اما هستند کسانی که بالای مردم تسلط می‌یابند، خون های شان را می‌ریزانند، اموال شان غصب نموده و امانت ایمان را در حق شان خیانت می‌نمایند، بدین لحاظ مردم ایشان را در حق خود امین نمی‌دانند، آن ها کسانی هستند که صفت ایمان از ایشان رخت بسته است.

این حدیث برای همه مردم و حکام خاص می‌باشد، پس کسانی که به این دین راضی شده اند، برای شان لازم است که به آن ثبات وپایداری داشته باشند، تا وقتی که حکم شرعی یک عمل معلوم نگردیده است به انجام آن اقدام نکنند؛ زیرا هر عمل از خود حکم شرعی دارد که مسلمان باید آن را در نظر داشته باشد. حکامی که سلطه این امت را به دوش دارند این را بدانند که آن به‌حیث یک امانت در دست شان می‌باشد، در اجرای حکمرانی افراط (از حدود الله سبحانه وتعالی تجاوز) ننمایند، امنیت مردم را از بین نبرده و بالای شان ظلم نکنند، و در مراعات نمودن احوال مردم از ایستاد شدن به نزد الله سبحانه وتعالی و روز قیامت خوف داشته باشند.

خلاصه‌ی حدیث

مؤمن به کسی گفته می‌شود که به اوامر و نواهی الله سبحانه وتعالی پابند باشد و مردم بالای او اعتماد و اطمینان کامل داشته و از تلف نمودن مال و ریختاندن خون‌شان از او هراسی نداشته باشند. هم‌چنان در حق حکام چنین صدق می‌نماید، اگر در حق مردم از الله بترسند و احوال مردم را مراعات نمایند حکام مؤمن و خوبی هستند، در غیر آن صفت مؤمن از آن ها سلب گردیده است.