اسلام جایگاه و مقام زن را عظیم قرار داده و در همه شئون زندگی نقش عمده‌ای دارد. یکی از مهم‌ترین نقش‌های آن، پخش و نشر دعوت اسلامی است؛ چون این امر بر زنان، همان قسمی‌که بر مردان واجب است، بر زنان نیز واجب می‌باشد. این تکلیف از زن بودن او را معاف نمی‌کند؛ زیرا ایجاد دولت اسلامی از بزرگ‌ترین واجبات است. آنچه امروزه مسلمانان از پراکندگی، ضعف، ذلت، تسلیم و تأخیر رنج می‌برند، چیزی جز از نتیجه عدم وجود خلیفۀ برای مسلمانان نیست که وی از امت اسلامی در زیر پرچم لا إله إلا الله محمد رسول الله سرپرستی می‌کند و آنان را متحد می‌گرداند. در حقیقت مسلمانان صدر اسلام این امر را درک کرده بودند، پس به آن ایمان آوردند و مرد و زن ملتزم به تکلیف حمل دعوت بودند.

زنان مسلمان در مکه و مدینه خیمه دعوت را همانند مردها حمل می‌کردند. از آن جایی‌که زنان از زمان نزول وحی بر رسول الله صلی الله علیه وسلم نقش بزرگ و مهمی در کامیابی دعوت و انتشار آن داشتند و زمانی‌که رسول الله صلی الله علیه وسلم به سوی همسرش، خدیجه بنت خویلد رضی الله عنها بازگشت و آنچه برایش اتفاق افتاده بود، به خدیجه گفت؛ در حالی‌که می‌لرزید؛ پس به او اطمینان داد و از ترس آرامَش کرد. خدیجه اولین کسی بود که به رسول الله صلی الله علیه وسلم ایمان آورد، او را تصدیق و در کنار‌ش ایستاد، با جان و پولش از رسول الله صلی الله علیه وسلم حمایت کرد و شدت سختگیری مردم و ظلم مردم را از وی دور می‌کرد. رسول الله صلی الله علیه وسلم در موردش فرمود:

«مَا أَبْدَلَنِي اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ خَيْراً مِنْهَا؛ قَدْ آمَنَتْ بِي إِذْ كَفَرَ بِي النَّاسُ، وَصَدَّقَتْنِي إِذْ كَذَّبَنِي النَّاسُ، وَوَاسَتْنِي بِمَالِهَا إِذْ حَرَمَنِي النَّاسُ، وَرَزَقَنِي اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ وَلَدَهَا إِذْ حَرَمَنِي أَوْلَادَ النِّسَاءِ»

ترجمه: الله (سبحانه وتعالی) خیری بهتر از آن به من اعطا نکرده است؛ وقتی‌که مردم به من کافر شدند، او به من ایمان آورد و هنگامی‌که مردم مرا تکذیب کردند، او مرا تصدیق نمود و و قتی مردم مرا محروم کردند؛ او با پولش از من حمایت کرد و الله متعال فرزندی به من اعطا کرد، آن گاه که از فرزندان زنان محروم شدم.  

پس او نمونه از زنی شگفت‌آوری می‌باشد که تبعات و مصاعب این رسالت را تحمل می‌کند.

این سودة بنت زمعة رضي الله عنها می‌باشد که دین خود را بر خانواده‌اش ترجیح داد؛ پس با شوهرش بیرون رفت و به حبشه هجرت کرد، شوهرش در دیار مهاجرت درگذشت و او به خانه پدر و برادر کافر خود در مکه بازگشت، او به دلیل مسلمان شدنش از جدایی شوهرش و آزار و اذیت خانواده‌اش رنج می‌برد؛ پس رسول الله صلی الله علیه وسلم با او ازدواج کرد تا شکستگی او را برطرف کند؛ پس سودة رسول الله و دخترانش را به بهترین وجه خدمت کرد تا این‌که به مدینه منوره هجرت کرد. هم‌چنین مادر مؤمنان، جویریه بنت الحارث بعد از اسلام آوردنش و ازدواج با رسول الله صلی الله علیه وسلم همه قوم آن نیز اسلام را پذیرفتند.

این سمیه، مادر عمار و همسر یاسر است؛ او اولین کسی بود که فی سبیل الله شهید شد؛ او بر عقیده خود ثابت ماند و بر اذیت و آزار کفار تحمل و صبر نمود تا این‌که به دست ابوجهل مشرک از دنیا رفت. ازین رو، رسول الله صلی الله علیه وسلم به او و خانواده‌اش وعده بهشت ​​را داد که به آن‌ها گفت:

«صَبْراً آلَ يَاسِرَ، إِنَّ مَوْعِدَكُمُ الْجَنَّةُ.»

ترجمه: آل یاسر صبر پیشه کنید، من به شما جنت را بشارت می‌دهم!

اسم آن در آیات جهاد و مبارزه و فداکاری در اسلام تجلی یافت. با وجود این‌که از نگاه سن و سال بزرگ بود، صبر و حوصله‌ی آن را مردها نداشتند، با وجود آن هم صبور بود؛ او خود و روحش را فدای دینش کرد؛ به عنوان یک مثال فوق العاده شگفت‌آور زنی‌که تبعات و مصاعب رسالت خود را تحمل می‌کند! لذا زن و مرد در حمل و رساندن این دین مساوی هستند؛ بناءً هرکدام به اندازه آنچه الله سبحانه وتعالی از نظر توانایی‌ها و قابلیت‌ها برای‌شان داده است، برابرند.

این اسماء بنت ابی بکر رضي الله عنها است؛ یکی دیگر از نمونه‌های درخشان زن مسلمان است که نقش خود را در دعوت به عهده می‌گیرد؛ وقتی از او خواسته می‌شود تأخیر نمی‌کند و وقتی‌که او را می‌خوانند، کوتاه نمی‌آید! با وجود شدت خطرها، غذا را درست می‌کند و خودش را به نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم و پدرش می‌رساند؛ سپس او را در حال مراقبت از پشت دعوت می‌بینی و با آزار ابوجهل مواجه می‌شود که ابوجهل برای فهمیدن موقعیت رسول الله صلی الله علیه وسلم به صورتش سیلی زد؛ پس او ثابت‌قدم و صبور در راه اسلام بود.

و این فاطمه بنت الخطاب است که با برادرش عمر بن خطاب مناقشه و مجادله می‌کند و او را به خاطر اسلام آوردنش کتک می‌زند؛ سپس عمر از صلابت و ثبات آن بر دینش تعجب می‌کند! بناءً او به سرعت سوی رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌رود و مسلمان شدنش را اعلام می‌کند؛ موقف محکم عمر در زمان آزار و شکنجه مسلمانان ظاهر شد، با وجود تندخویی‌که نسبت به فاطمه و سختگیری‌های معروفش داشت، استواری و مهربانی با او بود؛ راهی‌که الله سبحانه وتعالی فاروق را -که در گسترش اسلام و فتوحات آن تأثیر بسزایی داشت- هدایت کرد.

همان گونه که مردان از رسول الله صلی الله علیه وسلم حمایت کردند، زنان نیز او را یاری نمودند. در سال سیزدهم بعثت، هفتاد و سه مرد و دو زن نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمدند؛ آن‌ها مادر عماره، نصیبه، دختر کعب المازنیه و مادر منیع اسماء، دختر عمرو بن عدی بودند؛ رسول الله صلی الله علیه وسلم به آن‌ها وعده داد که به عقبه بیایند؛ پس در تاریکی شب نزد او رفتند و همه مردم بالا رفتند؛ آن دو زن نیز با آنان بالا رفتند و با رسول صلی الله علیه وسلم بیعت کردند؛ چنانکه مردان بیعت کردند.

همه ما نقش قهرمانانه مادر عماره را در جنگ‌ها و افتخار دفاع از رسول الله صلی الله علیه وسلم در جنگ احد می‌دانیم؛ زمانی‌که ضرباتی را متحمل شد و از رسول الله دفاع کرد؛ بدون توجه به زخم‌هایی‌که بر او وارد شده بود، که به قول راویان دوازده زخم را متحمل شده بود! او نیز به وظیفه انسانی خود در پرستاری از مجاهدان و پانسمان زخم‌های آنان تا آغاز مجدد جهاد در راه الله عمل کرد.

هم‌چنان ام منیه نیز که بیعت خود را با رسول صلی الله علیه وسلم پنهان نکرد؛ بلکه او در جهاد علیه دشمنانش شرکت کرد؛ چنان‌که در سال هفتم هجرت همرایش بیست زن مسلمان بخاطر جهاد در خیبر بیرون رفتند؛ پس زخمی‌ها را تداوی کردند، مجاهدان را سیراب کردند و رزمندگان را تشویق می‌کردند!

و از نصیبه بنت الحارث غافل نشویم؛ او از جمله اصحاب بود که در جنگ‌ها و غزوه‌ها با رسول الله صلی الله علیه وسلم بیرون می‌رفت؛ از آن جایی‌که تعداد اشتراک او به غزوات نزدیک به 7 جنگ رسید؛ علاوه بر نقش آن در مداوای مجروحان و بیماران در میان مجاهدین!

این امثال و نمونه‌ای از زنان مسلمانِ نخستین است که با رسول الله صلی الله علیه وسلم دعوت را حمل کردند و در مسیر آن با اذیت‌ها مواجه شدند، به حبشه و سپس به مدینه مهاجرت کردند و جدایی پدر و مادر و وطن و سختی‌های زندگی را تحمل کردند؛ زیرا درک نمودند که بین آن‌ها و مردان در حمل دعوت و تکالیف‌شان فرق وجود ندارد. بنابراین، زنان مسلمان امروز باید بدانند که حمل دعوت برای تأسیس دولت همان قسمی‌که بر مردها فرض است، بر زن‌ها نیز فرض می‌باشد؛ همان گونه که الله متعال نماز، روزه، حج، زکات و التزام داشتن به احکام اسلام را بر آن‌ها فرض گردانیده است! همانا حمل دعوت و ازسرگیری زندگی اسلامی به خاطر قایم شدن خلافت اسلامی، زنان هم‌چون مردان مورد خطاب اند! چنانچه الله سبحانه وتعالی می‌فرماید:

﴿وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُون﴾ [آل‌عمران: 104]

ترجمه: باید از میان شما گروهی باشند که به خیر دعوت دهند و امر به معروف و نهی از منکر نمایند و آنان رستگارند.

و رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:

«مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَراً فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ، وَذَلِكَ أَضْعَفُ الْإِيمَانِ»

ترجمه: هرکس از شما عمل ناشایست و منکر را دید؛ پس با دستش آن را تغییر دهد و اگر نتوانست با زبانش جلو آن را بگیرد و اگر با زبانش نتوانست در قلب خویش آن را بد بشمارد و این پاین ترین درجه ایمان است.

و هم‌چنان رسول الله صلی الله علیه وسلم می‌فرمایند:

«وَمَنْ مَاتَ وَلَيْسَ فِيْ عُنُقِهِ بَيْعَةٌ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً.»

ترجمه: کسی‌که بمیرد و در گردنش بیعت نباشد، به مرگ جاهلیت مُرده است.

پس دولت اسلامی، که ان‌شاء الله به زودی برپا خواهد شد، نیازمند هر کوششی از جانب ماست که خالصانه برای الله سبحانه وتعالی انجام دهیم تا این‌که از جمله کسانی باشیم که از اسلام حمایت کرده‌ایم و هرگز پیشمان نشویم!

برگرفته از شماره 430 جریده الرایه

نویسنده: استاذ مسلمة الشامي (أم صهیب)

مترجم: پارسا امیدی