(ترجمه)

پرسش

حکومت جدید امریکا به ریاست "بایدن" به‌حمله علیه چین و روسیه پرداخته و در عین زمان، به تحکیم مشارکت و تجدید پیمان‌های پیشین همراه برخی از کشورها اقدام نموده است. امریکا چه راه‌کاری را مخصوصاً در برابر این دو دولت (چین و روسیه) روی دست خواهد گرفت و اهداف آن چه خواهد بود؟ و آیا این حکومت از حکومت پیشین تفاوتی خواهد داشت؟

پاسخ

ابتداء به عمل‌کرد حکومت جدید امریکا پرداخته و در خلال آن، ماهیت سیاست امریکا و اهداف آن را بیان خواهیم نمود.

1- "بایدن" رئیس جمهور امریکا به‌تاریخ 13 مارچ 2021م کنفرانس انترنتی همراه سه رهبر از جمله "سکات موریسون" نخست وزیر استرالیا، "ناریندرا مودی" نخست وزیر هند و "یوشیهیده سوگا" نخست وزیر جاپان برگذار نمود. با این هدف که این کشورها، کشورهای محوری برای تلاش امریکا در رویارویی توان نظامی و اقتصادی روبه رشد چین قلم‌داد می‌گردند. "بایدن" در این کنفرانس گفت: «منطقۀ آزاد و باز در بحر هند و اقیانوس آرام به‌خاطر آیندۀ همۀ ما یک عامل ضروری می‌باشد. امریکا برای تحقق بخشیدن ثبات، در همکاری با شما و تمام هم‌پیمانان مان، خود را متعهد می‌داند.» (منبع: روزنامۀ خاور میانه 13 مارچ 2021م)

پس از آن، "لوید آستین" وزیر دفاع امریکا در 13 مارچ 2021م گفت: «در آینده‌ای نزدیک در سفری یک هفته‌ای به‌مقصد آسیا که ابتدا از "توکیو" و سپس از "دهلی جدید" دیدار خواهم داشت و رهسپار خواهم شد. این سفر به‌هدف گفت‌وگو بر سر راه‌های تحکیم همکاری منطقوی با هم‌پیمانان امریکا به‌منظور پایه‌گذاری مانعی مطمئن در رویارویی با چین، ترتیب شده است.»

وزیر دفاع آمریکا در "توکیو" و "سیول" با وزیر خارجه امریکا ملحق خواهد شد تا همراه همتایان خود در آن‌جا دیدار کنند و این دیدار پس از اولین نشست تیم "بایدن" با مسئولان وزارت خارجه چین ("یانگ گیشی" مسئول روابط خارجه از حزب کمونیستی چین و "وانگ یی" وزیر خارجۀ چین در "آلاسکا" صورت می‌گیرد. (منبع: خاورمیانه 14 مارچ 2021م)

آجندای نشست فوق، شامل اوضاع در هونگ کونگ و شینگیانگ (ترکستان شرقی)، تبت، تایوان و نقض حقوق بشر بود.

2- به‌تاریخ 20 مارچ 2021م "لوید آستین" وزیر دفاع امریکا گفت: «با تأکید خاطر نشان می‌کنم که ما تمام هم‌پیمانان خود را از خرید تجهیزات جنگی از روسیه و اجتناب از هرگونه عملی‌که منجر به تقویت این کشور شود، تشویق می‌کنیم. عملی غیر از این، تحریم‌های ما را در قبال خواهد شد.» (منبع: الجزیره 20 مارچ 2021م)

"مودی" نخست وزیر هند در سال 2018م همراه "پوتین" رئیس جمهور روسیه توافق‌نامه خرید سیستم پدافند هوایی S400 را به قیمت 5.4 ملیارد دالر به امضاء رساند و از این مبلغ 800 ملیون دالر را در سال 2019م به‌عنوان پیش پرداخت این قرارداد، پرداخت و انتظار می‌رود تا اولین محمولۀ این موشک‌ها در اواخر امسال تسلیم شود.

دیدار "آستین" از هند در چارچوب تلاش امریکا برای تشکیل ائتلاف توسط کشورهایی‌که منجر به جلوگیری از نفوذ چین در منطقه و فشار بر روسیه شود، می‌باشد. این در حالی است که شرکت‌های دفاعی امریکا قرار دادهایی به قیمت ملیاردها دالر برای مجهز کردن هند با تجهیزات نظامی به امضاء رسانده اند که از جمله خرید 150 فروند هواپیمای جنگی و هلیکوپترها در چارچوب برنامه "بروز نمودن نیروی مسلح هند" صورت گرفته است که بر اساس برنامه‌ریزی‌ها برای رسیدن به این مأمول، قرار است 250 ملیارد دالر مصرف گردد.

قابل ذکر است که هند بزرگ‌ترین خریدار سلاح از روسیه است و این کشور نگران آن است که در معرض تحریم‌های امریکا قرار گیرد چنان‌چه سرنوشت ترکیه به‌خاطر خرید S400 چنین شد.

از زمان روی‌کار آمدن دولت مودی در 2014م روابط هند و امریکا تحکیم یافته است، چون مودی همواره سیاست امریکا را تعقیب می‌کند. در سال 2016م امریکا هند را به‌عنوان "شریک اصلی دفاعی" قلم‌داد نمود و از آن زمان به بعد، امریکا همراه هند یک سلسله توافق‌نامه هایی را به منظور تسهیل انتقال دقیق اسلحه و عمیق نمودن هم‌کاری نظامی به امضاء رسانده است.

امریکا در نهایت از هند می‌خواهد تا از خرید سیستم پدافند هوایی S400 و سایر سلاح‌ها، از روسیه صرف‌نظر کند تا به این ترتیب، از خرید سلاح از خودش بی‌نیاز نگردد و این برعکس سیاست حزب کنگره هند می‌باشد که طرف‌دار انگلیس است؛ حزبی‌که ده‌ها سال را در هند حکومت نموده و در زمان اتحاد جماهیر شوروی و پس از آن همواره تلاش می‌نمود تا این‌که سلاح را از روسیه بخرد تا این‌که امریکا بر هند مسلط نگردیده و نفوذ خود را گسترش ندهد. مگر پس از آن‌که امریکا موفق شد تا مزدوران خود را از حزب "جاناتا" به قدرت برساند، تلاش نمود تا در حوزۀ سلاح و اردو، هند را به‌خود وابسته کند تا این‌که زمام امور سیاسی و نظامی این کشور را به‌دست گرفته و به وجود انگلیس در این کشور خاتمه بخشد.

3- امریکا در عین زمان که به گفت‎‌وگو همراه چین ادامه می‌دهد، به‌شکل مستقیم بر این کشور فشار نیز وارد می‌کند. پس از گشایش نشست بین وزارت خارجۀ امریکا و چین در آلاسکای امریکا به‌تاریخ 18 مارچ 2021م، آنتونی بلینکین وزیر خارجۀ امریکا در نشستی گفت: «عمل‌کرد چین نظام فعلی را که متضمن ثبات جهانی است تهدید می‌کند.» وی افزود: «نگرانی عمیق خود را در رابطه به عمل‌کرد چین در شینگیانگ (ترکستان شرقی)، هونگ کونگ، تایوان به‌علاوۀ حملات الکترونیکی علیه ایالات متحدۀ امریکا و اجبار اقتصادی علیه هم‌پیمانان خود را به بحث خواهیم گرفت... تمام این عمل‌کردها اساسات نظام فعلی را تهدید می‌کند نظامی‌که حافظ ثبات جهانی است.» این در حالی بود که یانگ گیشی مسئول روابط خارجۀ در حزب کمونیستی چین گفت: «چین به‌شدت مخالف مداخلۀ امریکا در امور داخلی چین می‌باشد... ما این مخالفت شدید خود را به‌خاطر چنین مداخلاتی ابراز نمودیم و اجراآت لازمه را برای پاسخ به این مداخلات روی دست خواهیم گرفت.. آن‌چه باید کنار گذاشته شود، ذهنیت جنگ سرد است.» (منبع: رویترز 19 مارچ 2021م)

امریکا می‌خواهد زیر نام گفت‌وگو در ضمن جنگ روانی و رسانه‌ای بر چین فشار مستقیم وارد کند؛ جنگ رسانه‌ای که برای از بین بردن حیثیت این کشور در برابر جهان به خاطر نقض حقوق بشر می‌باشد. امریکا این کار را نه به‌خاطر حرصی‌که به حقوق بشر دارد انجام می‌دهد، بلکه به‌عنوان ابزاری فشار علیه این کشور انجام می‌دهد؛ مگر در این کار موفق نبوده است. چون چینی‌ها از همان نقطه‌ای که امریکا حمله نموده است، پاسخ دادند؛ زیرا امریکا در داخل و خارج خود حقوق بشر را نقض می‌کند و خودش نیز همانند چین متهم به نقض حقوق بشر است. بر علاوۀ این، امریکا بر کشورهای دیگر تسلط داشته و برای تحمیل تسلط خویش، به تهدید و غارت دارایی‌های این کشورها می‌پردازد.

4- حکومت جدید امریکا به ریاست بایدن به استمرار جنگ تجارتی‌ای که حکومت ترامپ علیه چین به‌راه انداخته بود، اشاره نموده است، مگر با بسیج نمودن هم‌پیمانان و سایر قدرت‌ها در کنار خود. حکومت بایدن "بلینکین" را به‌خاطری به‌عنوان وزیر خارجه برگزید، چون موافق تحریم علیه چین بود. بلینکن در برابر کمیسیون روابط خارجه در مجلس سنا گفت: «آن‌چه در آن شکی نیست این است که چین بیش‌تر از هر کشوری دیگر، بزرگ‌ترین چالش برای ما قلم‌داد می‌گردد؛ آن‌هم چالش پیچیده و بر امریکاست تا تلاش کند خود را به چین نزدیک کند. البته بر اساس قوت و نه ضعف و بخشی از این قوت، کار با هم‌پیمانان و مشارکت با موسسات جهانی می‌باشد... برایم اجازه دهید تا فقط بگویم من نیز بر این باورم که رئیس جمهور ترامپ در اتخاذ موضع قاطع در برابر چین حق به‌جانب بود. ولی من زیاد با روشی که وی در چند زمینه تعقیب می‌کرد، موافق نیستم؛ اما از حیث مبدأ، اساسی درست بود و من بدین باورم که در عمل در سیاست خارجی ما نیز مفید بوده است.» (منبع: خبرگذاری آناتولی 20 جنوری 2021م)

این بدان معناست که سیاست امریکا در برابر چین از حیث اساس یکی است، مگر روش‌هایی را که یک حکومت تعقیب می‌کند با حکومت دیگر متفاوت است.

بر "سیاست مهار چین" نقطۀ پایان گذاشته شده و حال سیاست رویارویی با این کشور آغاز گردیده است تا در برابر گسترش آن در منطقه و خارج، اقدامات لازم اتخاذ گردد.

5- امریکا به‌طوری واضح از توسعه‌طلبی چین اظهار نگرانی کرده است. بایدن رئیس جمهور این کشور، با صراحت گفت: «اگر حرکت نکنیم، چینی‌ها صبحانۀ ما را خواهند خورد. چینی‌ها ابتکارات عمدۀ جدید در حوزۀ راه‌ آهن دارند... چین در حوزۀ تکنولوژی موترهای برقی پیش‌رفت سریعی داشته است.» رئیس جمهور آمریکا افزود: «چهار شنبه، 10 فبروری 2021م، همراه "شی جینگ پینگ" همتای چینی خود در مورد قضایای متعدد از جمله حقوق بشر، تجارت و امنیت دو ساعت را صحبت کرده ام.»

"جن ساکی" سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید گفت: «من باور دارم که دیدگاه رئیس جمهور این است که ما در یک رقابت با چین قرار داریم و وسعت عمق این چالش، واضح است.» (منبع: وال استریت ژورنال 12 جنوری 2021م)

بایدن یک بار دیگر نگرانی کشورش را با این گفته‌هایش ابراز نمود: «رقابتی شدید بین ایالات متحده امریکا و چین وجود دارد. چین تلاش می‌کند تا از لحاظ قدرت و نفوذ، ابرقدرت جهان باشد ولی من متعهدم تا وقتی در کاخ سفید وجود داشته باشم، اجازه نخواهم داد این اتفاق بیفتد.» وی همراه رهبران 27 کشور به‌خاطر هماهنگی در مورد قدم‌های آینده در برابر چین تلاش‌های خود را ادامه خواهد داد و متعهد به این شد که چین را محاسبه نموده و از این کشور بخواهد تا به مقررات خصوصاً در دریای جنوبی چین احترام بگذارد. (منبع: الجزیره 25 مارچ 2021م)

حکومت بایدن در ابتدای ماه جاری مارچ، وثیقه‌ای را تحت نام "رهنمود استراتیژی موقت برا ی استراتیژی امنیت ملی" ارائه نمود که این وثیقه شامل رهنمودهای حکومت جدید برای آژانس امنیت ملی است ‌که این آژانس را قادر سازد تا بر رویارویی با چالش‌های جهانی فایق آید این وثیقۀ کم حجم که فقط حاوی 20 صفحه می‌باشد، چین 15 مرتبه در آن ذکر شده است؛ این درحالیست که روسیه تنها 5 مرتبه ذکر شده است!

6- امریکا می‌داند که چین تا حال، قادر نشده است تا به دریای جنوبی چین و اطرافش تسلط یابد و دارد این تلاش را می‌کند به همین دلیل، امریکا می‌خواهد تا توسط کشورهای دیگر این منطقه، مانع این تسلط شود و نیز امریکا تلاش می‌کند تا چین را به‌عنوان کشور بزرگ منطقه‌ای که از هر طرف محاصره شده است، نگهدارد.

در دریای جنوبی چین کشورهای متعددی از جمله اندونیزیا، مالیزیا، فلیپین و ویتنام وجود دارند که امریکا تلاش می‌کند تا این کشورها را علیه چین تحریک کند و در نزدیکی این دریا در اقیانوس آرام، استرالیا قرار دارد که امریکا همراه این کشور نیز علیه چین هماهنگ می‌باشد. در دریای شرقی چین کشورهای جاپان، تایوان و کوریای جنوبی قرار دارند که این کشورها نیز از هم‌پیمانان امریکا تلقی می‌شوند.

امریکا الحاق تایوان به چین را مشروط بر این‌که به شکل داوطلبانه باشد، به رسمیت شناخت، مگر در دورۀ ترامپ از به رسمیت شناختن آن عقب‌نشینی نمود. پس از آن، چین تهدید به جنگ با تایوان نمود این موضوع ترامپ را واداشت تا تصمیم خویش را پس گرفته و دوباره وحدت چین را به رسمیت شناخت. "الحاق تایوان به چین" موضوع توافق‌نامه‌ای‌ست که امریکا همراه چین در سال 1979م به امضاء رساند تا این‌که این وحدت با تفاهم، تدریج و هم‌گرایی اقتصادی و سیاسی حل شود. مگر امریکا در راه محقق شدن این توافق‌نامه، موانع ایجاد می‌کند و تایوان را مسلح نموده و از لحاظ سیاسی و اقتصادی این کشور را حمایت می‌کند.

"فلیپ دیویدسون" فرماندۀ دریایی نیروهای امریکا در منطقۀ اقیانوس هند و اقیانوس آرام (آندوپام) به‌تاریخ 10 مارچ 2021م از این‌که چین در 6 سال بعد یعنی با فرا رسیدن سال 2027م با تایوان خواهد جنگید، سخن گفت. وی در برابر کانگرس امریکا گفت: «از این نگرانم که چینی‌ها در صدد تسریع روند پروژه‌ای اند که جای ایالات متحدۀ امریکا را به‌حیث بزرگ‌ترین نیروی نظامی در این منطقه با فرا رسیدن سال 2050م بگیرند.» (منبع: الجزیره 11 مارچ 2021م)

امریکا نگران آن است که چین تایوان را به کشور خود الحاق کند که با به رسمیت شناختن امریکا، تایوان نیز بخشی از چین محسوب می‌گردد. مگر امریکا در تحقق این کار وقت‌کُشی می‌کند و واضح است که چین نیز از این وقت کشی‌ها، بازی‌ها و چوب لای چرخ گذشتن امریکا خسته شده و می‌داند که امریکا این وحدت را نمی‌خواهد. به همین دلیل، تهدید جدی از طرف چین به تایوان متوجه است و چین توان انضمام آن‌را به زور دارد؛ مگر دیده می‌شود که این کشور، نمی‌خواهد تا با این عمل خود، روابط تجارتی خود را با امریکا و شاید با کشورهای زیاد دیگری‌که امریکا آن‌ها را تحریک خواهد نمود، از دست بدهد.  

7- موضوع روسیه از چین به‌نوعی متفاوت است؛ چون روسیه بر مناطقی از آسیای میانه، قفقاز و بخشی از شرق اروپا حتی اوکراین تسلط دارد. این‌ها مناطقی اند که در زمان اتحاد جماهیر شوروی نیز بر آن نفوذ داشته است و امریکا با روسیه رقابت نموده و در مناطق تحت نفوذ روسیه مزاحمت ایجاد می‌کند تا در آن مستقر شده و نفوذ خود را در آن مناطق گسترش دهد. موفق به عبور و مرور در برخی از این مناطق گردیده و تلاش نماید تا نفوذ خویش را در برخی از این مناطق توسعه دهد، مگر تا به‌حال موفق به این کار نشده است.

امریکا در عین زمان، در بیش از یک عرصه، در عرصه سیاسی، اقتصادی، رسانه‌ای و روانی فشارهای خود را بر روسیه وارد می‌کند. به همین دلیل، بایدن رئیس جمهور امریکا در مورد مسموم کردن "آلکسی ناوالنی" مخالف نظام روسیه که از وی سوال شد، پوتین رئیس جمهور روسیه را "قاتل" توصیف کرده و گفت: «مداخلات روسیه در انتخابات پیشین امریکا –هرچند که کرملین این مداخلات را انکار می‌کند– پیامدهایی را قبال خواهد داشت.» وی به پرداخت بهای این مداخلات هشدار داده گفت: «پوتین بهای این مداخله را خواهد پرداخت و نیز به این اشاره نمود که طی تماس طولانی‌ای که با پوتین در اواخر ماه فبروری گذشته داشتم، وی را از عکس العمل احتمالی هشدار داده ام.» وی در جواب به این سوال که هدف‌اش از عکس‌العمل امریکا دقیقاً چیست؟ گفت: « بزودی خواهید دید.» (منبع: ای بی سی امریکا 17 مارچ 2021م)

هدف بایدن از عکس العمل امریکا، معمولاً به تحریم‌های بیشتر علیه روسیه اشاره دارد. جالب این است که عکس العمل پوتین نه تنها بسیار ضعیف بود؛ بلکه به‌طوری ذلیلانه نرم بود. وی گفت: «مسکو روابط خود را با واشنگتن قطع نخواهد نمود؛ بلکه با درنظرداشت مصالح روسیه، همراه ایالات متحدۀ امریکا کار خواهد نمود.» (منبع: تلویزیون روسیه 18 مارچ 2021م)

این خود حاکی موضع ضعیف و نگرانی روسیه از تحریم‌ها، فشارها و حملات امریکا علیه روسیه در اوکراین، شبه جزیرۀ کریمه و اروپا می‌باشد. قابل ذکر است که "ویچسلاو والودین" رئیس مجلس دوما (پارلمان روسیه) حملۀ بایدن را بر پوتین رئیس جمهور و کشورش، توهین به تمام کشورش تلقی نموده گفت: «بایدن با این اظهارات خود، تمام هم‌وطنان ما را توهین نمود. این حمله‌ای ناشی از ضعف بود. پوتین رئیس جمهور ماست و هجوم بر او، هجوم بر تمام کشورما قلم‌داد می‌گردد.» (منبع: روسیه امروز 17 مارچ 2021م)

تمام آن‌چه که روسیه انجام داد، این بود که سفیر خود مقیم واشنگتن را فراخواند تا همراه وی مشوره کند! و نیز رئیس جمهور این کشور را واداشت که از بایدن بخواهد تا همراه وی دیدار کند ولی این درخواست وی از طرف امریکا رد شد که این خود توهینی دیگر محسوب می‌گردد.

وزارت خارجۀ روسیه بیانیه‌ای را ایراد نمود که در آن گفته شده است: «بسیار تأسف‌بار است که طرف امریکایی به درخواست اجرای گفت‌وگوی باز توسط ویدئو کنفرانس ولادمیر پوتین همراه جوبایدن رئیس جمهور امریکا در 19 و 22 مارچ جاری در بارۀ مشکلات متراکم در روابط دوجانبه و هم‌چنان موضوعات مربوط به ثبات استراتیژی پاسخ نداد. به این ترتیب، طرف امریکایی فرصت جدید برای گفت‌وگو در بارۀ راه بیرون رفت از بُن بست ایجاد شده در روابط روسیه و امریکا را که مقصر آن نیز امریکاست، از دست داد.» (منبع: تاس 22 مارچ 2021م)

8- به همین دلیل، امریکا از ترکیه می‌خواهد تا از سیاستی‌که بر اساس آن امریکا قبلاً برای وابسته‌گان خویش اجازۀ اتخاذ آن را همراه روسیه می‌داد، نه تنها کناره‌گیری کند، بلکه در کنار امریکا برای فشار آوردن بالای روسیه آن‌را بسیج کند. "بلینکن" وزیر خارجۀ امریکا پس از دیدار همراه "مولود چاووش اوغلو" همتای ترکی خود به‌تاریخ 23 مارچ 2021م در بروکسل گفت: «علی رغم اختلافات بزرگ ما همراه انقره، برای امریکا و پیمان ناتو مصلحت زیادی در ابقای ترکیه به‌شکل فعال در این پیمان وجود دارد و این کشور هم‌پیمان دیرینه و با ارزشی می‌باشد.» (منبع: رویترز 23 مارچ 2021م)

"ینس استولنبرگ" دبیرکل ناتو از ترکیه به‌خاطر خدماتش برای کشورهای ناتو و دفاع از اروپا ستایش نموده گفت: «ترکیه که از عضویت اتحادیۀ اروپا بهره‌مند نیست و کشوری‌که همراه سوریه و عراق هم‌سرحد است، نقش بسیار مهمی را در دفاع از ناتو در مرزهای جنوب شرقی ایفا می‌کند.» (منبع: خبرگذاری آناتولی 6 مارچ 2021م)

اردوغان از این توصیف اظهار خرسندی نموده در حساب تویتر خود در عقب اظهارات دبیرکل ناتو نوشت: «ترکیه به‌عنوان هم‌پیمان ناتو تمام تعهدات خویش و خدمت برای صلح و امنیت جهانی را ادامه خواهد داد.» امریکا که بالای ترکیه فشار می‌آورد تا از سیستم دفاعی موشکی روسی S400 چشم‌پوشی کند. ترکیه نیز آمادۀ پاسخ‌گویی در این زمینه است، البته پس از آن‌که در ابتدا امریکا برای ترکیه اجازۀ خرید آن را داد تا به این ترتیب، روسیه را تطمیع کند تا به‌خدمت امریکا برای حفاظت از نظام سوریه، در این کشور باقی بماند و حال از نقش روسیه در سوریه بی نیاز شده است، و این ادامۀ سیاستی است که در زمان حکومت‌داری ترامپ برای فشار آوردن بر ترکیه استفاده می‌شد. حکومت امریکا به ریاست بایدن در 5 جنوری 2021م اعلام نمود که امریکا از ترکیه می‌خواهد از خرید موشک‌های S400 صرف ‌نظر کند. "کیربی" سخن‌گوی وزارت دفاع امریکا گفت: «در موضع ما هیچ تغییری نیامده است و از ترکیه می‌خواهیم که از قرارداد خرید موشک‌های S400 صرف نظر کند.» دیده می‌شود که ترکیه نیز از موضع خویش تنازل نموده است و به این راضی شده است که همانند یونان عمل کند که موشک‌ها را در مخازن انبار نموده و از آن استفاده نکند. در این مورد "خلوصی اکار" وزیر دفاع ترکیه گفت: «ترکیه آماده است که برای کاهش تیره‌گی روابط با امریکا، به‌عنوان بخشی از معاملۀ احتمالی با این کشور، عدم استفاده از موشک‌های S400 را که از روسیه خریده است، متعهد شود.» و نیز افزود: «ما آماده‌ایم تا در مورد نمونۀ مشابه همانند روال کار موشک‌های S300 موجود در جزیرۀ کریت یونان گفت‌وگو کنیم.» (منبع: روزنامۀ آزادی‌های ترکیه 9 جنوری 2021م)

قبرص در سال 1999م این موشک‌ها را از روسیه خریداری نموده و ترکیه بر این امر اعتراض کرد و نهایتاً همراه یونان توافق بر این شد که این موشک‌ها در جزیرۀ کریت انبار شده و از جملۀ اموال یونان محسوب گردد؛ اموالی‌که از آن تاریخ هیچ استفاده نشده مگر در خلال تمرین‌های نظامی در سال 2013م.

9- واضح می‌گردد که امریکا برای حملۀ سیاسی، اقتصادی، رسانه‌ای و روانی علیه روسیه برنامه‌ریزی نموده است؛ چنان‌چه بر علیه چین نیز چنین برنامه‌ریزی‌ای را طرح نموده است. بلینکین وزیر خارجۀ امریکا در اظهارات خویش در برابر مجلس سنا گفت: «روسیه در صدر جدول کار قرار دارد.» وی افزود: «از چالش‌های متعدد سخن گفتیم؛ چالشی‌که روسیه از خلال یک سلسله از جبهات منظم طرح می‌کند، نیز یکی از چالش‌های بزرگ محسوب می‌گردد.» (منبع: آناتولی 20 جنوری 2021م)

"جین ساکی" سخن‌گوی کاخ سفید در این مورد گفت: «روسیه باید مسئولیت افعال خود را برعهده بگیرد، پس از آن‌که گمانه‌زنی های وجود دارد مبنی بر این‌که این کشور، از دیرباز تلاش نموده تا در انتخابات2020م امریکا دخالت کند و این را گذارش سازمان CIA نیز تأیید می‌کند.» وی افزود: «حکومت رئیس جمهور بایدن بر روشی در برابر روابط با روسیه بر آن تکیه نموده است که از آن‌چه ترامپ رئیس جمهور پیشین باور داشت، متفاوت است.» و نیز افزود: «مسلماً روسیه باید مسئولیت عمل‌کرد خود را بدوش بگیرد.» (منبع: رویترز 17 مارچ 2021م)

این عمل‌کرد، بخشی از جنگ روانیِ است که امریکا علیه روسیه به‌راه انداخته است تا این کشور را در برخی از قضایا تهدید نموده و خاصتاً این‌که از این کشور علیه چین استفاده کند. چنان‌چه قبلاً علیه اهل مردم مسلمان سوریه، مردمی‌که علیه امریکا و مزدوران وی قدعلم نموده بودند، استفاده نمود. به همین دلیل، "کارین ژان پییر" سخن‌گوی کاخ سفید گفت: «رئیس جمهور جوبایدن در وقت مناسب‌اش همراه رئیس جمهور پوتین دیدار خواهد کرد و رئیس جمهور از موضع خویش عقب‌نشینی نخواهد کرد. در مورد روابط با روسیه صریح و روشن خواهد بود.» (منبع: رویترز 19 مارچ 2021م)

امریکا در عین زمان که تماس دیپلوماتیک برای گفت‌وگو را ادامه می‌دهد، اسلوب حمله را نیز استفاده می‌کند تا این‌که نشان دهد در مرکز قدرت قرار دارد و می‌خواهد که دیگران در موضع ضعیف با وی گفت‌وگو کنند و تمام خواسته و یا تمام آن‌چه را که بر اساس منافع اش است، بر ای‌شان تحمیل کند. این همان روشی است که ترامپ نیز استفاده می‌نمود، مگر توأم با خشونت. وی دیگران را تهدید و ترهیب نموده و در عین زمان، تماس‌های دیپلوماتیک را نیز برای تحمیل اراده و خواست امریکا استفاده می‌نمود؛ چنان‌که همراه کوریای شمالی و چین چنین عمل نمود. بایدن در عین زمان می‌خواهد که در داخل نیز با نمایش این‌که دارای اراده‌ای قوی و نه ضعیف است، موضع خود را تحکیم بخشد.

10- این نیز از جملۀ سیاست‌های امریکاست که بین روسیه و چین موانع ایجاد کند تا این‌که نزدیکی بین این دو کشور را از بین ببرد. امریکا روسیه را به‌خود نزدیک کرده و علیه چین انگیزه می‌دهد.

 واضح است که امریکا این سیاست را ادامه می‌دهد، البته پس از به ذلت کشاندن روسیه. به همین دلیل، امریکا سیاست حمله بر روسیه را به پیش گرفته است تا این‌که بر وی فشار آورده و مجبورش کند که همراه خودش علیه چین گام بردارد. با در نظرداشت این‌که روسیه طمع این را دارد که امریکا این کشور را به‌خود نزدیک نموده و در ادارۀ امور جهانی وی را شریک دهد. مگر امریکا این را نمی‌خواهد بلکه می‌خواهد تا این کشور را پیرو سیاست خود گردانده و علیه چین و سایر قضایا از آن استفاده نماید، چنان‌چه در سوریه از آن استفاده نمود.

امریکا نمی‌خواهد که روسیه را به‌عنوان کشوری بزرگ در پیش‌بُرد امور جهانی و یاهم به امور برخی از مناطق سهیم سازد. به همین دلیل، منزلت این کشور را تنها به امور سوریه، در سطح کشور ترکیه تنزیل داده است، آن‌هم تنها اموری را می‌تواند انجام دهد که از طرف امریکا چراغ سبز نشان داده شود. امریکا هنوز کشوری است که غرور، توسعه‌طلبی و استکبار بر آن مسلط است؛ با درنظرداشت این‌که جایگاه جهانی‌اش تنزل نموده و در مرحلۀ سراشیبی فاحشی قرار دارد و از داخل (همانند کِرم لای درخت) خود را می‌خُورد.

11- روسیه تلاش می‌کند همراه چین موضع خود علیه امریکا را تحکیم بخشد و شاید می‌داند که امریکا می‌خواهد از وی علیه چین سوءاستفاده کند. به همین دلیل، در دام امریکا نیفتاده است. وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌ای گفت: «قرار است که "لاوروف" فردا 23 مارچ 2021م همراه "وانگ یی" همتای چینی خود گفت‌وگوهایی را در رابطه به مسائل مربوط به هماهنگی استراتیژیک بین دو کشور و تنظیم روابط تا بالاترین سطح انجام دهد و هردو کشور متعهد به اتخاذ مواضع نزدیک و یا مواضع هماهنگ در حل اکثر قضایای جهانی می‌باشند و نیز مصمم بر تداووم هماهنگی مورد اعتماد‌ در اجراآت سیاست خارجی خود می‌باشند.» (منبع: نووستی 22 مارچ 2021م)

در خلال دیدار لاوروف وزیر خارجه روسیه با همتای چینی‌اش، وزارت خارجه این کشور اعلام نمود: «دو کشور توافق‌نامۀ حُسن هم‌جواری، دوستی و هم‌کاری را برای 5 سال دیگر تمدید نمودند.» وزیر خارجه چین گفت: «در خلال بیست سال پسین، این توافق‌نامۀ دو جانبه، به‌حیث اساس قانونیِ استوار و پایدار برای رشد متداوم روابط روسیه و چین عمل نموده و نیز در توسعۀ روابط دوجانبه کمک نموده است.» (منبع: نووستی 23 مارچ 2021م)

مگر با این همه، تا حال این توافق‌نامه به یک پیمان دوجانبه و کار مشترک جهانی برای رویارویی با امریکا مبدل نشده است. این توافق‌نامۀ قدیم از بیست سال قبل، عمل مشترک جدی علیه امریکا از آن حاصل نشده است. چون هرکدام از این دو کشور، تلاش می‌کند تا از طرف خویش برای دفاع از خود، همراه امریکا به تفاهم رسیده و به این کشور نزدیک گردد و ظاهراً روسیه نمی‌خواهد که با چین نزدیک گردد؛ در حدی‌که کاملاً مورد اعتماد این کشور قرار گیرد. چون با این کار، جایگاه جهانی‌اش را که می‌خواهد، دومین کشور قدرت‌مند در کنار امریکا باشد، از دست می‌دهد و نمی‌خواهد که با امریکا رودر رو قرار گیرد؛ بلکه می‌خواهد با این کشور مشارکت ورزیده و نیز با امریکا، تنش بیش‌تر نمی‌خواهد تا مبادا برایش در اوکراین، کریمه، آسیای میانه و قفقاز مشکل‌آفرینی کند.

12- امریکا می‌خواهد تا هم‌پیمانان خود را از نو در کنار خود بسیج کند و با این عمل خویش، رویارویی خود با روسیه و چین را اعلام می‌کند و در عین زمان می‌خواهد تا هیبت خویش را در دل هم‌پیمانان خود تجدید کند. بلینکین وزیر خارجه امریکا در خلال دیدار خود از مقر پیمان ناتو پس از نشستی‌که همراه "استولنبرگ" دبیرکل ناتو داشت، گفت: «آمدم تا از حمایت قاطع ایالات متحدۀ امریکا بگویم و این‌که ایالات متحدۀ امریکا می‌خواهد تا بنای مشارکت خود را تجدید کند. ما می‌خواهیم این پیمان را همراه شرکای خویش در ناتو به مقام اول برسانیم.» وی افزود: «پیمان به‌خاطر تهدیدات در نقاط مختلف جهان، در مرحلۀ حساس به‌سر می‌برد و امریکا همواره گزینه‌های خود در افغانستان را تجدید نظر می‌کند و به‌زودی در این باره با هم‌پیمانان خود مشوره خواهد کرد.» (منبع: فرانس 24، رویترز 23 مارچ 2021م)

امریکا می‌خواهد با یک تیر دو نشان را هدف گیرد: هم می‌خواهد تا هیبت خویش را در دل هم‌پیمانان خود تجدید کند و هم رویارویی خود را با روسیه و چین در اروپا را اعلام کند.

امریکا بر آلمان فشار می‌آورد تا از "جریان شمالی 2" برای انتقال گاز به خود و اروپا که از زیر دریای بالتیک بین روسیه و آلمان عبور می‌کند، صرف نظر کند. امریکا در ابتدای سال گذشته در ماه جنوری 2020م تحریم‌هایی را با وحشت و استکبار بر شرکت‌هایی که در این پروژه مشارکت ورزیده بودند، اعمال نموده و خواهان توقف لوله‌کشی شد و نیز می‌خواهد تا بر صندوق آلمانی‌ای که تمویل کنندۀ این پروژه است، تحریم اعمال کند. کابینۀ آلمان این موضوع را محکوم کرده گفت: «در پَس تحریم‌های یک جانبۀ خارجی علیه شرکت‌های آلمانی و اروپایی، حکومت آلمان نباید این‌طور فکر کند که این تحریم‌ها علیه صندوق نیست... برلین تحریم‌های امریکایی علیه خط لوله‌کشی  گاز "جریان شمالی 2"را به‌خاطر هتک سیادت اروپا محکوم می‌کند...» (منبع: اسپوتنیک 1 مارچ 2021م)

"نید برایس" سخن‌گوی وزارت خارجۀ امریکا گفت: «بلینکین وزیر خارجه همراه "هایکو ماس" همتای آلمانی خود در حاشیۀ گفت‌وگو های وزرای خارجۀ ناتو در بروکسل دیدار کرده و بر تعهد ایالات متحدۀ امریکا به کار همرای هم‌پیمانان و شرکا برای مانع شدن تلاش‌های روسیه که به قصد نابود کردن امنیت عمومی ما صورت می‌گیرد، روشنی انداخت و در این زمینه، بر مخالف ایالات متحدۀ امریکا به "جریان شمالی 2" تأکید کرد.» (منبع: د ب ا 24 مارچ 2021م)

این سیاستی است که امریکا از زمان حکومت‌داری ترامپ تعقیب می‌کند و در حکومت بایدن نیز این سیاست تعقیب می‌شود. امریکا می‌خواهد که روسیه را از لحاظ اقتصادی مورد هدف قرار دهد و روابط این کشور همراه اروپا را تنش‌زا کند و نیز آلمان را مجبور کند تا گاز امریکایی را با کیفیت پایین و با قیمت گزاف خریداری کند!

13- در اخیر باید گفت: امریکا کشوری است که خود را ابرقدرت جهان می‌داند... جهان را با ستم وفشار خویش احاطه نموده است و همواره بدی‌ها را به سرزمین و اهل خود به ارمغان می‌آورد و اللهَ قوی و جبار چه نیکو فرموده است:

﴿أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ (45) أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَمَا هُمْ بِمُعْجِزِينَ﴾ [نحل: 45-46]

ترجمه: آيا توطئه‌گران بدكردار (از اين عذاب الهي) ايمن گشته‌اند كه ممكن است الله آنان را (هم‌چون قارون) به دل زمين فرو برد (و نابودشان گرداند)، يا اين‌كه عذاب الهي از آن‌جا كه انتظارش ندارند و به گونه‌اي كه به دل‌شان خطور نمي‌كند، به سراغ‌شان بيايد؟‏ يا اين‌كه به هنگام رفت و آمدشان (براي بازرگاني و داد و ستد، گريبان) ايشان را بگيرد (و به ناگاه هلاك‌شان گرداند)؟ به هر حال آنان نمي‌توانند (الله را) درمانده كنند (و از دست عذاب و مرگ او خويشتن را برهانند).

امیر حزب التحریر

مترجم: اسماعیل نصرت

(ترجمه)

پرسش

السلام علیکم ورحمت الله وبرکاته!

امیر و شیخ بزرگوارم! آن دسته از اصناف و اقلام زراعتی و میوه‌هایی‌که در آن‌ها زکات واجب می‌باشد کدام‌ها اند؟ مثلاً کسانی هستند که از روغن زکات بیرون می‌کنند، حکم شرعی در زمینه چیست؟

این مشخص است که در رکاز (مال مدفون در زمین )، خمس‌اش زکات می‌باشد، پرسش من اینگونه است: بعضی از مردم به املاک و دارایی‌های عصر عثمانی دست یافتند(صندوق‌های موادعذایی ارتش)، آیا کسی‌که این را یافته بعد از خارج نمودن خمس آن، مالک‌اش می‌شود؟ یا این‌که این دارایی‌ها و ثروت مربوط دولت اسلامی است که یابنده باید آن را منحیث امانت حفظ نموده و به دولت خلافت که إن شاءالله به زودی تأسیس خواهد شد، برگرداند؟ الله سبحانه وتعالی به شما برکت دهد.

پاسخ

وعلیکم السلام ورحمة الله وبرکاته!

نسبت به انواع اقلام زراعتی و میوه‌های که در آن‌ها زکات واجب می‌شود، نظر به آنچه در احادیث وارد گردیده است، عبارت اند از: گندم، جو، خرما و کشمش. این همان چیزی است که در احادیث به شکل انحصار بیان شده، و دیگر کشت‌ها و اقلام زراعتی در تحت این حکم داخل نمی‌باشند. برای اثبات این موضوع به دلایل زیر توجه نمایید:

الف) موسی بن طلحه از عمر رضی الله عنه روایت نموده که گفته است:

«إنّما سنّ رسول الله صلى الله عليه وسلم الزكاة في هذه الأربعة: الحنطة، والشعير، والتمر، والزبيب» (رواه الطبرانی)

ترجمه: رسول الله صلی الله علیه وسلم زکات را در همین چهار چیز مشخص نمودند: گندم، جو، خرما و کشمش.

هم‌چنان از موسی بن طلحه روایت است که گفت:

«أمر رسول الله صلى الله عليه وسلم معاذ بن جبل - حين بعثه إلى اليمن - أن يأخذ الصدقة من الحنطة والشعير، والنخل، والعنب»  (رواه أبو عبيد)

ترجمه: هنگامی‌که رسول الله صلی الله علیه وسلم، معاذ بن جبل را به یمن فرستاد برایش امر کرد که از گندم، جو، خرما و انگور صدقه(زکات) گیرد.

احادیث فوق این را بیان می‌کنند که زکات در کشت و زراعت و میوه‌ها، ازهمین چهار نوع (گندم، جو، خرما و کشمش) گرفته می‌شود و غیر از این‌ها از دیگر انواع کشت و میوه‌جات، زکات گرفته نمی‌شود. از این جهت که احادیث ذکر شده، بر انحصار موضوع دلالت می‌کنند.

ب) حاکم، بیهقی، و طبرانی از حدیث أبی موسی اشعری و معاذ ابن جبل، هنگام که رسول الله صلی الله علیه وسلم آن‌ها را به یمن جهت تعلیم امور دین مردم فرستاد، و برای‌‌شان فرمود: «زکات اخذ نکنید مگر ازاین چهار چیز: جو، گندم، کشمش و خرما»؛ استنباط نمودند. بیهقی پیرامون این حدیث گفته است: راوی‌هایش ثقه و متصل است. در این حدیث حصر واضح است که گرفتن زکات از کشت و میوه‌ها تنها از هیمن چهار نوع می‌باشد؛ چون لفظ «إلا» هرگاه بعد از ادات نفی و یا نهی واقع شود، افاده‌ی حصر ما قبل به مابعدش را می‌کند. یعنی حصر گرفتن زکات بر همین چهار نوع ذکرشده که عبارت از: جو، گندم، کشمش و خرما می‌باشد.

ج) الفاظ گندم، جو، خرما و کشمش که در احادیث وارد شده، اسمای جامد اند و لفظ‌‌شان غیر از خود، دیگری را احتوا نمی‌‌کند، نه از لحاظ نطق و نه از لحاظ مفهوم؛ زیرا این اسماء نه اسمای صفات اند و نه هم اسمای معانی؛ بلکه مقصور برآن چیزهای اند که مسمی شده‌اند و به آن‌ها اطلاق می‌گردند و بس. از همین خاطر از الفاظ شان معنی خوردن،‌ خشک بودن و ذخیره کردن‌شان گرفته نمی‌شود. چون الفاظ‌ شان به این معانی و صفات دلالت نمی‌کنند و این احادیثی‌که وجوب زکات را در انواع چهارگانه از کشت و میوه حصر نموده، تخصیص کننده‌ی الفاظ عموم وارد شده در احادیث می‌باشند:

«فيما سقت السماء العشر، وفيما سقي بغرب، أو دالية، نصف العشر»

ترجمه: در آنچه توسط باران آبیاری  می‌شود، عشر(ده یک) است. و در آنچه توسط غرب و دلو آبیاری  شود، نصف عشر است.

د) پس زکات در غیر این انواع چهارگانه در دیگر اشیایی زراعتی و میوه‌جات، واجب نمی‌باشد. از همین خاطر از ارزن، برنج، باقلا، نخود، نسک وغیره حبوبات و پنبه زکات گرفته نمی‌شود. هم‌چنان که از سیب، آلو ، شفتالو، زردآلو، انار، مالته، کیله وغیره انواع میوه‌جات زکات گرفته نمی‌شود. به دلیل آن‌که هیچ یک از الفاظ گندم، جو، خرما و کشمش؛ در برگیرندۀ حبوبات، ومیوه‌جات نمی‌باشند و نص صحیح و معتبری هم در زمینه وارد نشده که به آن استدلال کرده شود. اجماعی هم در این مورد منعقد نشده است و قیاس هم در این شامل نمی‌شود؛ چون زکات ازجمله عبادات بوده و در عبادات قیاس صورت نمی‌گیرد و به آنچه در نص آمده اکتفاء شده توقف می‌شود. هم‌چنان از سبزیجات مانند: تره، بادرنگ، کدو، بادینجان، شلغم، زردک وغیره زکات گرفته نمی‌شود. از عمر، علی، مجاهد وغیر از این‌ها روایت شده که، در سبزیجات زکات نیست. هم‌چنان این را ابوعبید، بیهقی وغیره روایت نموده‌اند.

اما در قسمت پرسش‌ دوم تان که پیرامون رکازاست، باید گفت: هرشخصی‌که رکاز را می‌یابد، در آن خمس (پنج یک) زکات می‌باشد که باید به دولت اسلامی تسلیم نماید تا دولت آن را در مصالح مسلیمن به مصرف برساند و چهار خمس دیگر‌ش از آن کسی می‌باشد که رکاز را یافته است؛ به شرط این‌که رکاز یافته شده از زمین غیرش نباشد. اما اگر دولت اسلامی مانند امروز قائم نبود، کسی‌که رکاز را می‌یابد، باید خمس‌اش را برای فقراء و مساکین و مصالح امت بیرون نماید و در رسیدن به حق تلاش نهایی خود را به خرچ دهد، و باقی‌اش برای خودش می‌باشد. دلائل موجود در زمینه:

رکاز عبارت از مال مدفون در زمین می‌باشد، برابر است که نقره باشد یا طلا، سنگ‌های گرانبها باشد یا مروارید و یا هم غیر آن از زیورات و سلاح. هم‌چنان برابر است که رکاز کنزهای مدفون از اقوام گذشته مانند مصری‌ها، بابلی‌ها، آشوری‌ها، ساسانی‌ها، رومی‌ها، یونانی‌ها و یاهم غیر از این‌ها باشد، مانند سکه‌های پول، زیورات و جواهر که در قبرهای پادشاهان و بزرگان شان یافت شود و یا در تپه‌های شهرهای خراب شده.

هم‌چنان رکاز می‌تواند سکه‌های از طلا باشد و یا هم نقره، و برابر است که در کوزه گذاشته شده باشد و یا در غیر آن، به این‌گونه‌ که در زمینی پنهان کرده شده باشد که متعلق به عصر جاهلیت باشد و یا عصری از عصوری گذشتۀ اسلامی، تمام این‌ها رکاز تعبیر می‌‌شوند و در حکم رکاز داخل هستند.

رکاز مشتق از رَکَزَ یَرکُزُ، مانند غَرَزَ یَغرُزُ می‌باشد، یعنی پنهان کرد. چنانچه گفته می‌شود: رَکَزَ الرمح، یعنی نیزه را به زمین زد، وقتی‌که نیزه را در زمین ثابت واستوار داخل نماید. هم‌چنان الَّرکز صدای آهسته و پنهان را گویند. الله سبحانه وتعالی فرموده است:

﴿أَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِكْزًا﴾ (مریم: 98)

ترجمه: آیا از آن‌ها صدای آهسته و پنهان می‌شنوی؟!

اما معدن آن چیزی است که الله سبحانه وتعالی، از همان روزی‌که زمین و آسمان‌ها را آفریده است؛ آن را در بطن زمین جابجا نموده است، برابر است که طلا باشد و یا هم نقره، مس، سرب وغیر از این‌هاٰ، پس معدن مشتق از عَدَنَ می باشد، في المكان يعدن‌ (درمکانی اقامت می‌نماید)، زمانی‌که در آنجا قائم کرده شود. از همین جهت است که جنت به عدن مسمی شده است. چرا که آن‌جا جای اقامت و همیشه‌گی است. پس معدن ازخلق الله بوده، نه از دفن بشر. از همین جهت است که با رکاز مخالف است؛ چون رکاز از دفن بشر می‌باشد.

اصل در رکاز و معدن، آن است که ابوهریره رضی الله عنه از رسول الله صلی الله علیه وسلم، روایت نموده که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموند:

«العجماءُ جرحها جُبار، وفي الركاز الخمس» (رواه أبو عبيد)

ترجمه: زخم چهار پایان هدر بوده (در آن غرامت و تاوان نمی‌باشد) و در رکاز خمس‌اش زکات است.

و آنچه که ازعبدالله بن عمرو روایت شده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم از مال که از خرابه‌های عادی یافت می‌شود، سؤال کرده شد، فرمودند: «در چنین مال ودر رکاز خمس‌اش زکات می‌باشد.» و آنچه که از طریق علی بن ابی طالب رضی الله عنه از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت شده است که فرمودند: «در سیوب خمس است و فرمودند: سیوب عبارت از ریشه و رگ طلا و نقره‌ای‌ست که در زیر زمین باشد.» این را ابن قدامه در المغنی ذکرنموده است.

از همین خاطر، هرمال مدفون از طلا، نقره، زیورات و غیر از این‌ها که در قبرها، تپه‌ها، و یاهم در شهرهای اقوام گذشته یافت می‌شود، یا این‌که در زمین مرده (غیر قابل استفاده برای زراعت که در ملکیت کسی داخل نباشد)، یا در ویرانه‌های عاد، یا از هرآن چیزی قدیمی که نسبت‌اش به قوم عاد داده شود، یا این‌که از دفن جاهلیت باشد، یا از دفن کرده‌های مسلمین، در عصرهای اسلامی گذشته باشد، این همه در ملکیت پیدا کننده می‌باشد که خمس آن را به بیت المال پرداخت می‌نماید.

هم‌چنان هرمعدن کم و اندک است، در صورت که غیر منقطع نباشد، یعنی مقدارش محدود باشد، از طلا باشد یا از نقره، برابراست که ریشه‌ای باشد یا سطحی، در زمین مرده یافت شود که در ملکیت کسی نباشد، پس آن در ملکیت پیدا کننده است که از آن خمس‌اش را به بیت المال تسلیم می‌کند. اما اگر زیاد باشد، یعنی معدن باشد، نه یک کمیت محدود مدفون، پس این حکم ملکیت عامه را به خود می‌گیرد، که برایش تفصیلی دیگری می‌باشد.

خمس که از پیدا کننده رکاز و از پیدا کننده معدن گرفته می‌شود، حیثیت مال فیء را دارد و حکم آن را به خود می‌گیرد. به این معنی که در بیت‌المال، در دیوان فیء و خراج گذاشته شده، مانند فیء وخراج مصرف کرده می‌شود و امرش موکول به خلیفه بوده که آن را در رعایت امور امت و رفع نیازمندی‌های آنان؛ بنابر نظر و اجتهاد‌ش، آنچه که در آن خیر و صلاح امت بوده باشد، به مصرف می‌رساند.

کسی که رکاز و یا معدن را در ملک، زمین، یا ساختمان خود یافت، آن شخص مالک آن می‌باشد، برابر است که زمین و یا ساختمان را به وراثت برده باشد، یا این‌که از کسی دیگری خریداری نموده باشد. اما کسی‌که رکاز یا معدن را در زمین یا ساختمان کسی دیگری یافت، رکاز و معدن یافت شده از صاحب زمین و از صاحب ساختمان بوده نه از کسی‌که رکاز و معدن را یافته است.

برادرتان عطاء ابن خلیل ابوالرشته