جمعه, ۱۰ ذیحجه ۱۴۴۶هـ| ۲۰۲۵/۰۶/۰۶م
ساعت: مدینه منوره
Menu
القائمة الرئيسية
القائمة الرئيسية

رسنۍ

(ژباړه)

اې ربه، له هغه سره د روح القدس په واسطه مرسته وکړه!

مسلم پخپل صحیح کې له ابوهریره رضي الله عنه څخه روایت کړی چې:

«أَنَّ عُمَرَ مَرَّ بِحَسَّانَ وَهُوَ يُنْشِدُ الشِّعْرَ فِي الْمَسْجِدِ فَلَحَظَ إِلَيْهِ فَقَالَ: "قَدْ كُنْتُ أُنْشِدُ وَفِيهِ مَنْ هُوَ خَيْرٌ مِنْكَ" ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَى أَبِي هُرَيْرَةَ فَقَالَ: أَنْشُدُكَ اللَّهَ أَسَمِعْتَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: أَجِبْ عَنِّي اللَّهُمَّ أَيِّدْهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ؟ قَالَ: اللَّهُمَّ نَعَمْ» (رواه مسلم)

ژباړه: حسان بن ثابت رضی الله عنه په جومات کې شعر وایه، چې عمر بن خطاب یې له څنګه تېر شو او د سترګو تر کونجو یې هغه ته وکتل (چې شعر مه وایه). حسان وویل: کله چې په دغه جومات کې تر تا غوره کس و، ما هغه وخت هم شعر ویلو. راوي وایي: هغه وخت حسان د ابوهریره رضی الله عنه په لوري مخ واړاوه او ویې ویل: ستا دې په خدای قسم وي، ایا تا واورېدل چې رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: «اې حسان! زما لخوا مشرکینو ته ځواب ورکړه! اې ربه، د جبرائیل په واسطه د حسان مرسته وکړه»؟ ابوهریره رضی الله عنه وویل: هو.

پر مسلم باندې د نووي په شرحه کې راغلي دي؛ له دې خبرې: «إِنَّ حَسَّان أَنْشَدَ الشِّعْر فِي الْمَسْجِد بِإِذْنِ النَّبِيّ صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: حسان د رسول الله صلی الله علیه وسلم په اجازه په جومات کې شعر ووایه» څخه څرګندېږي چې په جومات کې د مباح شعرونو ویل روا دي او د هغو شعرونو ویل بیا مستحب دي، چې د اسلام او مسلمانانو د ستاینې او یا د کفارو د رټلو او سپکاوي او یا هم له هغوی سره د جګړې د تشویق په موخه ویل کېږي؛ لکه هغه شعرونه چې حسان بن ثابت به په جومات کې ویل. همدارنګه له دغه حدیث شریف څخه ثابتېږي چې د هغه چا لپاره دعا کول مستحب دي، چې دغه ډول شعرونه وایي. همداراز دا هم ترې ثابتېږي، چې له کفارو او نورو کسانو څخه په ځانګړو شرایطو کې انتقام اخیستل روا دي. روح القدس، جبرائیل علیه السلام دی.

شعر د هغو رسنیو په څېر دی، چې پر عمومي افکارو اغېز لري او رسول الله صلی الله علیه وسلم د اسلام او مسلمانانو د دفاع او ملاتړ او د کفر او کفارو د بدیو او نیمګړتیاوو د بربنډولو لپاره له شعر څخه استفاده کړې ده.

امام احمد رحمه الله په خپل مسند کې راوړي دي: عبدالرحمن بن کعب بن مالک له خپل پلار څخه روایت کړي، چې رسول الله صلی الله علیه وسلم ته یې وویل: «الله تعالی د شعر د بدۍ په اړه (په شعراء سورة کې) آیت نازل کړی دی»؛ له همدې امله رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل:

«إِنَّ الْمُؤْمِنَ يُجَاهِدُ بِسَيْفِهِ وَلِسَانِهِ وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَكَأَنَّ مَا تَرْمُونَهُمْ بِهِ نَضْحُ النَّبْلِ»

ژباړه: مومن پخپله توره او ژبې سره جهاد کوي. قسم په هغه ذات چې زما روح د هغه په لاس کې دی، مومن شاعران پخپل شعر سره پر دښمن باندې د غشو په څېر ګوزارونه کوي.

په "سیر أعلام النبلاء" کتاب کې راغلي دي: ابن سیرین ویلي چې د رسول الله صلی الله علیه وسلم شاعران حسان بن ثابت، عبدالله بن رواحه او کعب بن مالک وو. کعب بن مالک به د جګړې یادونه کوله او ویل به یې چې د جګړې پر ډګر به هسې و دغسې کوو او کفار به یې ګواښل. حسان به د هغوی عیبونه او نیمګړتیاوې یادولې او ابن رواحه به هغوی د خپل کفر په خاطر ملامتول.

پر همدغه اساس رسنۍ د دعوت او دولت یوه مهمه برخه ګڼل کېږي، ځکه چې پر خلکو د اغېز، د سلیقو او غوښتنو د پوره کولو او په خلکو کې د باورونو، مفاهيمو او لیدلوریو د رامنځته کولو په برخه کې اساسي رول لري. پخوا هم په دې ډول وې، مګر په اوسني وخت کې یې پرمختګ او اغېز ډېر زیات دی. پر خلکو او د ټولنې پر عامه افکارو د اغېز لپاره له رسنیو څخه د ګټې اخیستنې موضوع له پخوا څخه مشهوره ده او اوس یې یوازې وسایل بدل شوي دي، لکه څنګه چې یو انسان له نورو کسانو سره د اړیکو نیولو او یا پر هغوی د اغېز لپاره له لرې واټن څخه د خبرو له مختلفو اسلوبو څخه استفاده کوي. له همدې امله له خبرو، روایت، وینا، بحث، مناظرې او همدارنګه له ویاړ، ستاینې، هجو، مرثیه، ګواښ او ستونزې څخه په شعر ویلو کې هم ګټه اخلي. انسان له دغو اسلوبو څخه د خبرو پرمهال پر خلکو د اغېز لپاره استفاده کوي، ترڅو د هغو موضوعاتو او افکارو لپاره چې له ځان سره یې لري، د هغوی تر منځ یو عمومي لیدلوری رامنځته کړي. 

پر همدغه اساس په راتلونکي خلافت دولت کې به رسنۍ یوه ځانګړې اداره لري، چې دغه اداره به په مستقیم ډول خلیفه ته راپور ورکوي؛ ځکه خلافت دولت چې د اسلام د حمل مسوولیت پر غاړه لري، باید یو خاص رسنیز سیاست ولري، چې له لاندې ځانګړتیاوو څخه به برخمن وي:

1- د دې لپاره چې اسلام په قوي او اغېزناک ډول وړاندې شي، نو د خلکو ذهنونه باید د اسلام منلو او په هغه کې مطالعې او تفکر ته چمتو شي او همدارنګه د خلافت دولت لپاره باید د اسلامي خاورو یو ځای کول اسانه شي.

2- د رسنیو ډېری مسایل له له دولت سره نږدې اړیکې لري او د هغو خپرول د خلیفه له امر پرته ناروا دي، چې دا موضوعات په لاندې ډول دي:

الف) هر هغه څه چې په نظامي چارو پورې تړاو ولري، لکه د لښکر حرکتونه، د بریالیتوب او یا ماتې خبرونه او نظامي صنایع.

ب) د خبرو اترو، مناقشو او هغو مناظرو اړوند خبرونه خپرول، چې د خلیفه یا د هغه د استازي او د کفري هېوادونو د استازو تر منځ کېږي.

دغه خبرونه باید په مستقیم ډول خلیفه ته ورسېږي، ترڅو تصمیم هغه ونیسي چې کوم شیان باید پټ شي او کوم شیان خپاره او اعلان شي. الله سبحانه وتعالی په نساء سورة کې فرمایي:

﴿وَإِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُوا بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ﴾ [نساء: 83]

ژباړه: دوی چې کله د ډاډ او یا وېرې خبر ورسېږي، هغه (د خلکو تر منځ) خپروي. نو که چېرې دغه خلک هغه (خبر) پیغمبر او خپلو مسوولو کسانو ته ووایي، نو پر هغه خبر به یوازې هغه کسان پوه وي، چې په دوی کې دا صلاحیت لري، چې له هغه څخه سمه پایله واخیستلی شي.

3- مګر هغه ورځني خبرونه، سیاسي، فرهنګي او علمي پروګرامونه او نړیوالې پېښې چې پر دولت مستقیم اغېز نه لري، د ژوند د لیدلوري او د نړیوالو اړیکو په برخه کې له دولت سره په ټکر کې نه وي، نو په دې توګه پر دغه ډول رسنیو باندې د دولت څارنه له هغه دوه ډوله نورو رسنیو سره توپیر لري.

پر همدغه اساس د رسنیو دستګاه باید دوې اساسي برخې ولري:

لومړۍ اداره: د دغې ادارې کار په مستقیم ډول د هغو خبرونو ارزول دي، چې پر دولت اغېز لري، لکه نظامي چارې، جنګي صنایع او نړیوالې اړیکې؛ ځکه ترڅو چې رسنیو ته د دغه ډول خبرونو اجازه نه وي ورکړل شوې، په دولتي او خصوصي رسنیو کې نه خپرېږي.

دویمه اداره: دغه اداره نورو خبرونو ته ځانګړې شوې ده او په غیر مستقیم ډول د دغو خبرونو ارزونه کوي. دولتي او خصوصي رسنۍ د دغو خبرونو د خپرولو لپاره هېڅ اجازې ته اړتیا نه لري. پر رسنیو لازمه نه ده چې جواز واخلي، بلکې هر هغه څوک چې د اسلامي دولت تابعیت ولري، کولی شي چې د لوستلو، اورېدلو او لیدلو اړوند رسنۍ جوړې کړي. مګر د رسنیو دستګاه ته د یوې رسنۍ د مسوول لخوا دغه "احوال او خبر" ورکول اړين دي، چې رسنۍ یې جوړه کړې ده. همدارنګه لکه څنګه مو چې وړاندې وویل، د هغو خبرونو د خپرولو لپاره باید اجازه واخلي، چې هغه دولت ته زیان رسوي؛ مګر نور خبرونه بیا له اجازې پرته خپرولی شي.

د رسنۍ څښتن د هر هغه څه مسوول دی، چې د رسنۍ له لارې یې خپرېږي او د هر ډول شرعي تخلف په پایله کې د ټولنې د عادي وګړي په څېر چلند ورسره کېږي. کله چې اسلامي دولت تاسیس شي، هغه مهال به داسې قانون صادر کړي چې له شرعي احکامو سره سم به د دولت د رسنیز سیاست عمومي چوکاټ ترسیم کړي. دغه دولت به د رسنیز خدمت له لارې د اسلام، مسلمانانو او اسلامي ټولنې له ګټو سره سم حرکت کوي. هغه اسلامي ټولنه چې د الله په رسۍ یې منګولې لګولې وي، خیر او نیکي پکې ځای نیسي او فاسد افکار او ګمراه‌کوونکي فرهنګونه پکې ځای نه لري؛ دغه اسلامي ټولنه د فتنې مخه نیسي، خیر او سلامتي خپروي او د الله سبحانه وتعالی تسبیح وایي.

صهیب منصور

د مطلب ادامه...

روسیه د مهار او خپلواکۍ سیاست تر منځ او نړۍ ته د دې شخړې خطرونه

  • خپور شوی په سیاسي

 (لومړۍ برخه)

(ژباړه)

روسیه د منحل شوي پخواني شوروي اتحاد پاتې شونې یا د سوسیالېستي نظامي بلاک او د «وارسا» تړون پاتې شونې او یا هم د نړۍ دویم قطب دی؛ لکه څنګه چې د دغه تړون له پیله یعنې له ۱۹۵۵م کال څخه بیا یې تر پایه یعنې ۱۹۹۱م کال پورې د غرب، پانګوالې ایډیولوژۍ او د هغه د بهرني سیاست سیال و. شوروي اتحاد تر منحل کېدو او پاشل کېدو وړاندې د ځمکې ۱۵سلنه خاوره اشغال کړې وه، چې تقریبا د شمالي امریکا له لویې وچې سره برابره وه؛ همدارنګه له ۱۲هم‌سرحده هېوادونو، درېیو اقیانوسونو او د هغوی اړوندو سیندونو لخوا احاطه شوی و. نفوس یې تر ۱۹۹۱م کال پورې شاوخوا ۲۹۳میلیونه وو. روسیې په لومړي ځل د تېلو د تولید په برخه کې لومړی ځای خپل کړ، چې د نړۍ د تېلو شاوخوا ۲۰سلنه یې تولیدول او د ډبرو سکرو په برخه کې یې درېیم ځای او د ګازو په تولید کې یې تر امریکا وروسته دویم ځای نیولی و. هغه مهال روسیې د نړۍ ۱۷.۵سلنه تولیدات صادرول او د اټومي وسلو داسې کارخونه یې درلوده، چې په نړیواله کچه د وسلو ستره کارخونه بلل کېده.

په حقیقت کې ختیځ بلاک د خپل تاسیس په لومړیو کلونو کې له ۱۹۱۷ څخه تر ۱۹۲۲م کلونو پورې، یعنې د روسیې له قیصریه سره تر پنځه کلنې مبارزې وروسته او په هغې خونړۍ جګړه کې په بریا سره چې زرګونه کسان پکې ووژل شول، واکمني کوله. د یو زبرځواک په توکه تر نړیوال پرمختګ او ثبات وروسته، په ځانګړي ډول تر دویمې نړیوالې جګړې وروسته په ۱۹۴۵م کال کې یې د ختیځې اروپا پر ډېری هېوادونو د نظامي بریدونو او له ځان سره د هغوی د یو ځای کولو هڅې وکړې. روسیې پر همدې هم بسنه ونه وکړه، بلکې د امریکا او لودیځې اروپا په اړه یې د پرمختګ او پراختیا لیدلوری درلود، یعنې غوښتل یې چې د لویدیځ بلاک ټول دولتونه لاندې کړي. په حقیقت کې په امریکا او اروپا کې سوسیالست ګوندونه پراخ شول او پر اروپا باندې په برید کولو او د هغې په غصب کولو کې بریالي شول. مګر د تېرې پېړۍ د اویایمې او اتیایمې لسیزې پرمهال په ځینو هېوادونو لکه، اسپانیا، ایټالیا، فرانسه او داسې نورو کې بریالي شول او واک ته ورسېدل.

خو امریکا د سوسیالېستي فکرونو پر وړاندې تند او سخت سیاست غوره کړ او په امریکا کې دننه یې د فعالیت مخه ونیوله. د هر هغه چا لپاره يې چې په سوسیالېستي ګوند پورې به تړلی و، سخت احکام وضع کړل، چې پایله یې اعدام و. که چېرې سوسیالېستي ایډیولوژۍ پخپلو تصوراتو، احکامو او د ژوند په تګلاره کې ستونزې او نیمګړتیاوې نه درلودی، نو د څو کلونو په اوږدو کې یې ټول اروپایي هېوادونه لاندې کول، خو پایله دا شوه چې خلکو د پانګوال نظام پر ظلمونو سربېره چې د محدودې طبقې د ګټو لپاره یې د خلکو پر معیشت او شتمنیو خېټه اچولې وه، بیا هم د سوسیالېستي ایډیولوژۍ له فکر څخه کره‌که وکړه. د دغې کرکې علت د سوسیالېزم د نه‌پلي کېدونکي خیالي تصورات او هغه ناروغ او له منافقت ډک سیاست و چې شوروي اتحاد د غرب پر وړاندې خپل کړی و؛ د هغه سیاست په څېر و چې روسیې له امریکا سره د نړیوالې سولې او په نړۍ کې د نفوذ د وېش په نوم په ۱۹۶۱م کال کې پیل کړ.

شوروي اتحاد وپاشل شو او ګورباچوف سوسیالېستي افکار پرېښودل. کمونېست ګوند په ۱۹۹۱م کال کې منحل شو او د دغه اتحاد تشکیل شویو هېوادونو ته د ناوړه اقتصادي حالت له کبله اجازه ورکړل شوه، چې خپلواک شي؛ داسې چې روسیې هڅه وکړه ترڅو د بیرویسټرویکا یا شفافیت (د اقتصادي جوړښت او اصلاح بیا نوي کول) سیاست سربېره خپل اقتصادي وضعیت وژغوري. د دې تر څنګ شوروي اتحاد د بازار د ازادۍ د ګټې لپاره د سوسیالېزم له ایډیولوژۍ او فکر څخه لاس په سر شو او د روسیې ولسمشر «ویلتسین» په دغه سیاست کې له ګورباچوف څخه چې په ۱۹۹۱م‌کال کې یې د دغه اتحاد له ریاست څخه استعفا ورکړه، ملاتړ وکړ. په همدغه ترتیب، د سوسیالېستي ایډیولوژۍ ۷۰ کلن عمر او پلي کېدل پایته ورسېدل.

په دې سره روسیه له هغه مقام څخه راولوېده چې شوروي اتحاد پرې واکمن و؛ یعنې په نړیواله کچه یې د نړۍ د دویم زبرځواک په توګه خپل مقام له لاسه ورکړ، له غرب سره له سیالۍ پاتې شوه او په نړیواله کچه یې په موسسو او بنسټونو کې اغېز را ولوېد. تر ۱۹۹۱ م کال وروسته د نړۍ توازن بدل شو او امریکا د نیمه بلامنازعه دولت په توګه په نړیوال سیاست کې راڅرګنده او د نړۍ واکمني او سیاست یې په لاس کې واخیستل. د امریکا قدرت داسې کچې ته ورسېد چې د دغه هېواد پخواني ولسمشر «جورج بوش» د سپټمبر د ۱۱مې تر پېښې وروسته د افغانستان او عراق د جګړو په وخت کې وویل: «هر هغه دولت چې له موږ سره نه وي، زموږ دښمن دی.»

په دغه بدلون سره د روسیې پر وړاندې د امریکا سیاست بدل شو او له ډېرو تګلارو څخه  په ګټې اخیستنې یې له نظامي، سیاسي او اقتصادي پلوه د روسیې د مخینوي لپاره ګامونه پورته کړل، چې مهم ګامونه یې په لاندې ډول دي:

۱- د روسیې او د هغې له قلمرو څخه بهر په کمزورو هېوادونو کې د هغې د لاسوهنې محدودول او همدارنګه د دغه هېواد د ځواکمن کېدو مخنیوی؛ په ځانګړي ډول د نړیوالو موسسو، تړونونو او نورو اقداماتو له لارې. دغه موضوع د شوروي اتحاد تر پاشل کېدو وروسته د عراق په قضیه او کلابندۍ کې او وروسته بیا د دغه هېواد د اشغال پر مهال څرګنده شوه.

۲- د روسیې لپاره د نړیوالو او سیمه‌ییزو ستونزو راپورته کېدل، ترڅو پخپل ځان بوخته شي او پر نړیوالو مسایلو او قضیو فکر ونه کړي او له بلې خوا، د خپلو ستونزو د حل لپاره امریکا ته لاس اوږد کړي؛ په ځانګړې توګه دغه مسله په سیمه‌ییزو شخړو لکه، اذربایجان، صربستان او د روسیې تر نفوذ لاندې نورو سیمو کې پېښه شوه.

۳- له چین څخه د روسیې لرې ساتل او دغه هېواد ته د روسیې د نږدې کېدو لپاره د هر ډول خنډونو رامنځته کول. دغه موضوع د چین او روسیې تر منځ له هغه سراتیژیک تړون سره د امریکا په دښمنۍ کې راڅرګنده شوه، چې په ۲۰۲۲م کال کې وغځول شو. امریکا په ځلونو د خپلو رسمي مسوولینو او چارواکو له لارې د اوکراین په جګړه کې د روسیې او چین تر منځ د نظامي همکاریو د ګواښونو په تړاو خبرداری ورکړی دی.

۴- د روسیې د اقتصاد له منځه وړلو او ځپلو لپاره هڅې؛ په ځانګړي ډول د انرژۍ او صنایعو د بهرنیو بازارونو په مسله کې. امریکا هڅه وکړه چې د انرژۍ ارزښت راټیټ کړي، که څه هم پخپله پر امریکا یې هم اغېز کړی و، ترڅو په دې سره د روسیې اساسي او اقتصادي سرچینه پرې کړي. دلیل یې دا و چې روسیې د تېلو بیو د لوړېدو په وخت کې له اقتصادي پلوه وده کړې وه او پر دې توانېدلې وه چې د ستراتیژیکو وسلو د پراختیا پروژې پیاوړې کړي. له روسیې سره اقتصادي ودې مرسته وکړه، څو وکولی شي پخپل شاوخوا کې د مشترکو اقتصادي تړونونو او مؤسسو په رامنځته کولو سره په ګاونډیو هېوادونو کې لاسووهنه وکړي.

۵- په بهر کې د نظامي اډو او اټومي وسلو په اړه د ځانګړونو هوکړه‌لیکونو پر لاسلیک سربېره بیا هم د وسلو په سیالۍ کې د روسیې ښکېلول. امریکا د خپلو وسلو د پراختیا پروګرامونه ونه درول او موخه یې دا وه چې روسیه د پخواني شوروي غوندې د ځان همکاره کړي او په پایله کې روسیه ډېر لګښتونه وکړي او په دې لاره کې خپله زیاته اندازه شتمني او مالونه مصرف کړي، که څه هم اوسمهال ډېره اړتیا ورته لري.

۶- د روسیې د بهرنیو نظامي اډو د محدودولو او د اټومي کارخونې د له منځه وړلو لپاره هڅې. امریکا د روسیې د اټومي کارخونې د له منځه وړلو لپاره ډېرې هڅې وکړې، لکه: مونتاژ، د هغې محدودول او د یوې برخې بېلول یې. امریکا له روسیې سره څو تړونونه لاسلیک کړل لکه، د سټارټ ۱ تړون (له ۱۹۹۱م کال څخه تر ۱۹۹۴م کاله د ستراتیژیکو وسلو کمول) چې تر ۲۰۰۱ م کاله یې دغه کارخونه ۸۰ سلنه له منځه یووړه او وروسته یې په ۲۰۱۰م کال کې د سټارټ ۲ په نوم بل تړون لاسلیک کړ.

۷- له ځینو دولتونو سره د ملګرتیا او په دغو دولتونو کې د نظامي اډو د جوړېدو هڅې. دا د روسیې په زړه کې ښکاره لاسووهنه وه، چې د هغې لپاره یوه ستره ننګونه بلل کېږي. په ۲۰۲۳م کال کې د امریکا د بهرنیو چارو وزیر «انټوني بلېنکن» د ازبکستان، قرغېزستان، تاجګستان او ترکمنستان د بهرنیو چارو له وزیرانو سره ولیدل او هغو ته یې د مرستې او پر روسیې د باور او تړاو د کمېدو لپاره د ملاتړ وړاندیز وکړ. نوموړي له دغو هېوادونو سره ۲۵میلیونه ډالر مرسته وکړه چې د پرمختګ او پراختیا په برخه کې ترې ګټه واخلي. په تېر کې هم امریکا د لومړي ځل لپاره د سپټمبر د ۱۱مې تر پېښې وروسته د ازبکستان په خان اباد کې په هوایي ډګر کې له خپلې نظامي اډې ګټه واخیسته. وروسته یې خپل سرتېري له ناټو سرتېرو سره یوځای قرغېزستان ته ولېږل. په همدغه ترتیب په ۲۰۰۴م کال کې یې د ګرجستان په پایتخت تبلسي کې خپل سرتېري ځای پر ځای کړل. همدارنګه امریکا هڅه کوي چې د ترهګرۍ او اقتصادي مرستو تر سرلیک لاندې په چل او دوکې سره په یادو هېوادونو کې لاسوهنه وکړي.

۸- په ۲۰۲۲م کال کې د اوکراین جګړې په څېر اوږدمهاله او ویجاړونکو جګړو کې د روسیې ښکېلول؛ دا د دې لپاره دي چې امریکا د نړۍ په اړه خپل نوي لیدلوري ته په پام سره په خپلو بهرنیو سیاستونو کې روسیه تر فشار لاندې راولي او د نورو اروپایي دولتونو غوندې یې بشپړه کنټرول او مهار کړي. له بل لوري، امریکا هوډ لري چې روسیه له همدې لارې له چین څخه لېرې وساتي. ټولو ته ښکاره ده چې د اوکراین جګړې د روسیې اقتصادي او کورنی حالت ډېر نازک کړی دی.

امریکا په دغه سیاست کې تر ډېره بریالۍ شوې ده، چې روسیه په تېرو کلونو کې یعنې د پوتین تر راتګ وړاندې او یا د هغه د قدرت په وخت کې کنټرول کړي. ایا امریکا به د روسیې د بشپړ مهارولو په برخه کې بریالۍ شي او که په راتلونکو کلونو کې به حالت سرچپه شي او که امریکا به په دغو سیاستونو کې له ماتې سره مخ شي؛ په ځانګړي ډول په اوکراین کې له روسیې سره د ښکاره جګړې په اعلانولو سره، ترڅو هغه د زور له لارې په ګونډو کړي؟

دوام لري...

لیکوال: حمد طبیب

الرایه جریده: ۴۴۸مه ګڼه

ژباړن: بهیر «ویاړ»

د مطلب ادامه...

د الله په لار کې یو سهار یا یو مازدیګر

(ژباړه)

امام بخاري رحمه الله پخپل صحيح کې له انس رضی الله عنه څخه روایت کړی، چې رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل:

«لَغَدْوَةٌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوْ رَوْحَةٌ خَيْرٌ مِنْ الدُّنْيَا وَمَا فِيهَا» (رواه بخاري)

ژباړه: د الله په لاره کې یو سهار تر ماسپښینه او یا یو ماسپښین تر ماښامه، له دنیا او مافیها څخه غوره دی.

امام ابن حجر د دغه حدیث په شرحه کې ویلي دي: "غدوة" د غین په فتحه یو ځل بېرون کېدل، "من الغدو" له سهار څخه تر نیمې ورځې پورې هر وخت بیرون کېدل، "روْحَةً" د لمر له زوال څخه تر ماښامه هر وخت بېرون کېدل. "فِي سَبِيلِ اللَّهِ" یعنې جهاد.

د "خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيَا وَمَا فِيهَا" په اړه ابن دقیق‌العید داسې شرحه ورکړې ده:

«په دې موضوع کې دوه احتماله دي: لومړی دا چې، کېدای شي دا یو مغيب (غيبي) شي ته د محسوس مثال وړاندې کول وي، تر څو انسان يې په فکر کې متصور کړای شي، ځکه دنيا محسوسه ده او د انسان په تصور کې خورا لويه ده، له همدې امله یې له دنيا سره پرتله کړې ده، ګني دا خو واضح ده چې ټول هغه څه چې په دنیا کې شته دي، د هغه شي له یوې زرې سره برابر نه دي، چې په جنت کې دي. دویم دا چې دغه ثواب له هغو ټولو ثوابونو څخه غوره دی، چې په دنیا کې لاسته راځي؛ یعنې که چېرې یو څوک ټوله دنیا لاسته راوړي، وروسته یې د الله سبحانه وتعالی په اطاعت کې انفاق کړي، دومره ثواب نشي ترلاسه کولی. زما په نظر هغه حدیث چې "ابن مبارک" د جهاد په کتاب کې  په مرسل ډول له حسن بصري څخه روایت کړی دی، دویم احتمال تاییدوي؛ لکه چې ویلي يې دي: رسول الله صلی الله علیه وسلم یو لښکر چمتو کړ او په دغه لښکر کې عبدالله بن رواحه هم و؛ مګر عبدالله بن رواحه د دې لپاره چې له رسول الله صلی الله علیه وسلم سره یو ځای لمونځ وکړي، له لښکر څخه وځنډېد؛ پیغمبر صلی الله علیه وسلم ورته وفرمایل: پر هغه ذات مې دې قسم وي، چې زما روح د هغه په واک کې دی، که چېرې په ځمکه کې ټول شیان انفاق کړې، بیا به هم د هغوی (مجاهدينو) د سهار فضیلت ونه مومې. پايله دا چې د دغه حديث موخه دا ده چې د دنیا کار کوچنی او د جهاد امر بیا ډېر لوی دی. که چېرې یو څوک په جنت کې د یوې قمچینې په اندازه ځای  (ډېر کوچنی ځای) ترلاسه کړي، داسې ده لکه په دنیا کې د ټولو شته څېزونو څخه یې چې ډېر څه ترلاسه کړي وي؛ نو هغه کسان به څه ډول وي، چې په جنت کې لوړ مقامونه ترلاسه کړي! دا له دې څخه کنايه ده چې، که چېرې له دنیا سره د مینې په خاطر جهاد وځنډول شي، نو رسول الله صلی الله علیه وسلم هغه ځنډېدلي کس ته خبردار ورکوي او وايي، چې دومره کم جنت له هغو ټولو شیانو څخه غوره دی، چې په دنیا کې دي.» (د امام ابن دقیق‌العید د خبرو پای)

حقیقت دا دی چې مسلمانان له سلو کلونو راهیسې په داسې حاکمانو ابتلاء کېږي، چې د جهاد فریضه یې پرېښې ده؛ د الله په لاره کې نه سهار حاضر وي او نه ماښام، بلکې یوازې کم شمېر کسان دي چې د ځمکې په ځینو برخو کې دغه لوی ثواب ترلاسه کوي. پر همدې اساس دا چې جهاد او د جهاد په حالت کې د یوه سهار او ماښام تېرول دومره فضیلت او مقام لري، نو پر مسلمانانو لازمه ده چې خپل حاکمان بدل کړي او د ځان لپاره هم بدلون راولي؛ هغه مهال به بیا د ځان لپاره یو حاکم وټاکي، داسې کس چې د کتاب الله او د رسول الله صلی الله علیه وسلم د سنتو پر اساس به پر دوی حکم کوي او د اسلام هغه قوانین به پر هغوی پلي کوي، چې د الله په لار کې جهاد به یې په سر کې وي.

له همدې امله، اې مسلمانانو! پر تاسو غږ کوو چې له هغو کسانو سره یو ځای شئ، چې د الهي شریعت د اقامې لپاره هڅې کوي، ترڅو اسلامي دولت تاسیس کړي او د مسلمانانو د رهبرۍ لپاره یو خلیفه وټاکي؛ هغه خلیفه چې تر شا یې جګړه کېږي او د ډال په څېر ورته پناه وړل کېږي.

ژباړن: صهیب منصور

د مطلب ادامه...

د پاکستان حکام کافرو استعمارګرو ته د خپلو ژغورونکو په سترګه ګوري!

  • خپور شوی په پاکستان

د پاکستان د بهرنیو چارو وزیر وايي چې له روسیې سره د پیاوړو اړیکو جوړولو هیله لري؛ ځکه چې د سویلي اسیا دغه هيواد له اقتصادي ستونزو سره مخ دی. بلاول بوټو زرداري دغه څرګندونې د ۲۰۲۳ کال د جولای په ۲مه، یکشنبه په توکیو کې لهNHK  سره په ځانګړې مرکه کې وکړې. پاکستان تېره میاشت له روسیې څخه د خامو تېلو واردول پیل کړل. بوټو وویل چې د دغو تدارکاتو موخه د وارداتو د سرچینې بدلول نه، بلکې د خلکو د انرژۍ اړتیاوې پوره کول دي. د هغه په وینا، د روسیې او پاکستان اړیکې ښې روانې دي او باور لري چې نورې به هم پياوړې شي.

د مسلمانانو حکام داسې دي. دوی د پانګوال نظام په پلي کولو خلکو ته زیان رسوي او ناورینونه رامنځته کوي. دوی کافرو استعمارګرو ته په پټو سترګو تسلیمۍ سره موږ ته د تباهۍ پر لور د تګ بلنه راکوي. دوی هڅه کوي چې په هیواد کې د دوی په خپلو لاسو رامنځته شوې ستونزې په غربي نسخه حل کړي! کله چې مخالف غږونه پورته شي، بېوزلي زیاته او توره شپه پرې راشي؛ بيا غرب ته پناه وروړي چې یوه چاره ورته وکړي. دوی هېر کړي چې غرب پخپله خپلې ستونزې نه شي حلولی. په حقیقت کې د غرب خپلې ستونزې د اسلامي هېوادونو تر ستونزو ډېرې پېچلې دي. دغه حکام داسې دي لکه الله سبحانه و تعالی چې فرمايي:

 [خَتَمَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ]

ژباړه: «الله تعالی د هغوی پر زړونو او غوږونو مهر وهلی دی او د هغوی پر سترګو یې پرده غوړولې ده او لوی عذاب ورته ټاکل شوی دی.» [بقرة: ۷]

دوی د ناورین د حل لپاره د ناورین رامنځه کوونکي ته ته مراجعه کوي. له باران څخه ناوې ته پناه وړي. ايا بوټو فکر کوي چې د پاکستان د انرژۍ د ستونزې حل د پوتين په تزاري روسيه کې دی؟ روسیه پخپله د خپلو مشرانو د بې تدبیرۍ او فاسد نظام له امله د غرب پر وړاندې تر درانه بار لاندې کړېږي.

پر دې سربېره دوی هغه لوړ ارزښتونه تر پښو لاندې کوي چې بوټو او دولت یې هیڅ په کسیه کې نه دي. دوی هغه بېلري بمونه او ناپلم (یو ډول ترکیبي مایع ده چې هر چېرته وپاشل شي اور بلوي) ته ورته مواد  هېر کړل چې روسیې د شام پر مسلمانانو وغورځول. دوی د امریکا له دغه غلام او د وخت دیکتاتور، بشارالاسد څخه د روسیې پر ملاتړ سترګې پټوي. دوی دې ته نه ګوري چې روسیې تر اوسه اسلامي امت ته د مومنانو د خاورې، چیچین د ویجاړولو غرامت نه دی ورکړی. دوی پر دغه حقیقت سترګې پټې کړې چې روسیې د هغو صلیبي کرکجنو صربیانو ملاتړ کاوه چې مسلمانان یې بې‌درېغه وژل او پر پاکو مسلمانو ښځو یې جنسي تېري وکړل. دوی دې ته نه ګوري چې روسیې پخپله د روسیې د ننه او شاوخوا د منځنۍ اسیا نورو دولتونو کې د مسلمانانو پر وړاندې څومره جنایتونه وکړل. دوی هغه څه هم له پامه غورځوي چې روسیه یې د خپلو جنایتکارو مزدورانو په واسطه په ډېری افریقايي او اسیایي اسلامي هېوادونو کې کوي...

د روسیې له لوري ترسره شوو جرمونو لېست ډېر اوږد دی. روسیه د اسلام او مسلمانانو پر وړاندې جنایت او دښمنۍ کې تر امریکا، انګلستان، فرانسې او نورو استعماري قدرتونو کمه نه ده. پر دې هر څه سربېره، د پاکستان رژیم د قربانیانو پر وړاندې د بې تفاوتۍ او له امت سره د دوی د اخلاص نشتوالي په سبب د روسیې پر ټولو جرمونو سترګې پټوي. دغه رژيم په حقیقت کې د امت ستونزو او مصیبتونو ته هېڅ ارزښت نه ورکوي؛ ځکه چې اصلاً په امت پورې اړه نه لري. سربېره پر دې، د پاکستان او روسیې ترمنځ د وروستي نیږدېوالي لامل ښايي د پاکستان د بادار، امریکا شن څراغ وي. دا د دې لپاره کوي چې روسیه د واشنګټن د مزدورانو په جال کې بنده شي او امریکا ته له مخ اړولو پرته بله لار ونه مومي.

اسلامي خلافت به –چې که خدای کول ژر به په پاکستان کې تاسیس شي- د دې وړتیا ولري چې په دغه هېواد کې د سیکولر نظام له لوري رامنځته شوې ټولې ستونزې حل کړي. په خلافت دولت کې به خلک له هغو پرېمانه شتمنیو او زېرمو ګټه اخلي چې الله سبحانه و تعالی پر دغه هېواد لورولې او ټولو خلکو ته هوسا ژوند پرې برابرېدی شي؛ بلکې تر دې هم زیاتې دي. د انرژۍ په برخه کې ځان د بسیاینې په اړه باید ووایو چې یوازې په نفتو پورې نه محدودېږي؛ ان پر دې له پوهېدو سره چې رژیم په جنایتکارانه توګه د پاکستان د نفتو پر ۳۵۴ ملیونه بېرلو تثبیت شوو زېرمو باندې سترګې پټې کړې. په دغه هېواد کې تر ۲۷ ملیارده زیاتو بیرلو نفتو د زېرمو اکتشافات له پامه غورځول شوي چې هم په وچه او هم اوبو کې دي او لویه برخه یې په بلوچستان، سند او خیبر پښتونخوا کې موقعیت لري. د انرژۍ متخصصین په دې اړه ښه پوهېږي او له دې هم خبر دي چې که پر سیندونو بندونه جوړ شي او له نورو سرچینو انرژي ترلاسه شي، د هېواد د انرژۍ اړتیاوو پوره کولو لپاره تر بس هم ډېرې زیاتې دي. که د دغو سرچینو مالکیت له هغو شرکتونو سره نه وای چې په فاسدو مشرانو، د هغوی شاوخوا کسانو او په بهر کې د هغوی په بادارانو پورې تړلي دي؛ د ټولو خلکو د انرژۍ اړتیا ښه پوره کېدله. یوازې دولت د دغو شرکتونو مخه نیولی شي چې د مسلمانانو شتمنۍ غلا نه کړي. نو که دولت د دغو سرچینو پر وده څار او مدیریت ولري؛ څه به وشي؟ دا د دولت مسولیت دی چې هرو مرو د برېښنا او درنو صنعتونو پروژې رامنځته کړي؛ د انرژۍ اړوند د اړتیا وړ ماشینونه او تجهیزات د هېواد د ننه تولید کړي او که اړتیا وه له بهره یې وارد کړي.

د دغو ناورینونو سبب دا نه دی چې ګواکي پاکستان د سرچینو له اړخه بېوزله دی؛ بلکې سبب یې دا دی چې حکام یې په امت پورې اړه نه لري. دوی د خلکو د چارو د تنظیم سیاست نه پلی کوی. د دې پر ځای خلک ځپي، وږي یې ساتي او په فساد کې یې ډوبوي. سربېره پر دې، دوی ژوند ته د اسلامي نظام د بیا راتګ مخه نیسي؛ هغه نظام چې امت ته دا وړتیا ورکوي چې خپل پخواني وضعیت ته ور وګرځي؛ تر ټولو غوره امت چې په خپل ایمان، تفکر او د ژوند په ټولو چارو کې په برترۍ د ټول بشر لپاره رالېږلی شوی. نو پر ټول امت، په ځانګړي ډول د واک او ځواک پر خلکو واجب ده چې دغه حکام لرې کړي او نظام یې له بېخه وباسي! دوی باید واک حزب التحریر ته وسپاري چې وړتیا او صلاحیت لري او د نبوت پر منهج راشده خلافت د بیا تاسیس لپاره کار کوي. الله سبحانه وتعالی فرمايي:

 [يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ]

ژباړه: «اې ایمان راوړونکو! د الله تعالی او د هغه د پیغمبر صلی الله علیه وسلم بلنې ته لبیک ووایاست چې کله پيغمبر تاسو ته د هغه شي په لوري بلنه درکړي چې تاسو ته ژوند بښونکی دی. وپوهېږئ چې الله تعالی د انسان او د هغه د زړه تر منځ حایل دی. او تاسو د هغه لور ته ورټولېدونکي يئ!» [انفال: ۲۴]

د حزب التحرير- ولایه پاکستان مطبوعاتي دفتر

۱۴۴۴ هـ.ق کال، د ذوالحجې ۱۸مه

۲۰۲۳م کال، د جولای ۶مه

ژباړه: فریدون محتاط

د مطلب ادامه...

سوډان په وینو لړلی دی او د مرستې چیغې وهي... د ښځو او ماشومانو د ژغورلو څوک یې شته؟

 (ژباړه)

د ۲۰۲۳م کال، د اپریل په ۱۵مه، په خرطوم کې د پوځ او چټک غبرګون ځواکونو ترمنځ جګړه وشوه. آر ټي انلاین د فرانس پرس خبري اژانس په حواله لیکي: «په خرطوم کې د پوځ او چټک غبرګون ځواکونو ترمنځ نښتې روانې دي؛ په ورته وخت کې یوه مرستندویه سازمان د بېځایه شوو په کمپونو کې په شري (سرخکان) او خوارځواکۍ د ماشومانو د اخته کېدو او پر ښځو د جنسي تېري په اړه خبرداری ورکړی.» دغه سازمان پر خپله ټویټر پاڼه راپور ورکړی چې «۹ کمپونه د سلګونه زرو خلکو کوربه‌توب کوي چې ډیری یې ښځې او ماشومان دي.» دوی خبرداری ورکړی چې د شري د شکمنو پېښو او د ماشومانو د خوارځواکۍ له امله «حالت نازک دی». دوی زیاتوي: «د جون له ۶مې تر ۲۷مې، موږ د ۲۲۳ هغو ماشومانو درملنه وکړه چې د شري ناروغۍ شک ورباندې و؛ ۷۲ ماشومان بستر شول او ۱۳ نور په هغه کلینیک کې مړه شول چې موږ مرسته ورسره کوو.» له بل لوري، د ښځو او ماشومانو پر وړاندې د تاوتریخوالي د مخنیوي په برخه کې دولتي واحد راپور ورکړی چې په خرطوم او دارفور -په ځانګړي ډول د لوېدځ دارفور ایالت په مرکز، الجنینه ښار کې- پر ښځو د جنسي تیري پیښې ثبت شوې دي. دغه واحد شنبه پر خپله فسبوک پاڼه په یوه خپره شوې بیانیه کې ویلي: «په خرطوم کې د جنسي تیري ټولټال ۴۲ قضیې وې او په الجنینه کې د جګړې اړوند جنسي تېري ۲۱ قضیې ثبت شوې دي.» دوی زیاته کړې چې ډېری دغه قضیې د چټک غبرګون ځواکونو پر وړاندې ثبت شوې. یاد واحد وړاندې د سویلي دارفور په مرکز، نیالا ښار کې د جنسي تیري ۲۵ پیښې ثبت کړې وې. د اپرېل له ۱۵مې راهیسې سوډان د عبدالفتاح البرهان په مشرۍ پوځ او د محمد حمدان قلو (حمیدتي) په مشرۍ چټک غبرګون ځواکونو ترمنځ د جګړې شاهد دی. په دغې جګړه کې تر اوسه ۲۸۰۰ کسان وژل شوي او تر  ۲.۸ میلیونو زیات سوډانیان بېځایه شوي.

د دغو شخړو بیه د سوډان ښځې او ماشومان پرې کوي او په پایله کې يې همدوی د ذلت خوند څکي. هېڅ امنیت او خوندیتوب نشته. نښتې په هېواد کې د ګډوډیو او ناکراریو سبب شوې او خلک په وېره او ناامنۍ کې ژوند کوي.

اې په سوډان کې زموږ خلکو: ایا کله مو فکر کړی چې له دغو نښتو څوک ګټه اخلي، څوک یې اور ته لمن وهي او ولې؟ د هغو خلکو تر شا څوک دي چې جلا کېدل غواړي، سوډان ټوټه کوي او د دښمنانو لپاره یې پر یوه اسانه هدف بدلوي؟ ومو نه لیدل چې استعماري دولتونو، د هغوی سفارتونو، سازمانونو او ټولنو څنګه مداخلې وکړې چې دغه لاسته راوړنې په خپل لاس کې واخلي او تر هغه پورې خپلې اجنډاوې پلي کړي چې ملت کمزوری شي او د دوی په منګولو کې ښه ټینګ شي؟

اې مسلمانو علماوو: کله چې په دغو شخړو کې ستاسو پر زامنو، ماشومانو او ښځو داسې ناوړه وضعیت تېرېږي؛ تاسو چېرته وئ؟ ستاسو د وروڼو ترمنځ جګړه لا روانه ده؛ خو تاسو چوپ یئ؛ نه یې مخه نیسئ او نه یې د حراموالي دلیل راوړئ.

اې د سوډان په پوځ او د چټک غبرګون ځواکونو کې مخلصینو: په تاسو کې دومره هوښیار څوک نشته چې سمې لارې ته مو برابر کړي او د سوډان خلک د خوندیتوب خواته بوځي!؟ په تاسو کې دومره څوک نشته چې د دوی دفاع او ساتنه وکړي او د هغه څه پر بنسټ حکومت وکړي چې الله سبحانه وتعالی نازل کړي؟ که داسې وکړئ نو ټول به درباندې راټول شي او الله تعالی به مو مرسته وکړي.

اې په سوډان کې زموږ خلکو: د حزب التحریر مرکزي مطبوعاتي دفتر د ښځو برخې په توګه موږ په سوډان کې د خپلو خویندو او ماشومانو د حالت په لیدو ځورېږو او دغه کړنې په کلکه غندو. موږ پر تاسو غږ کوو چې د خپل حرمت او عزت دفاع وکړئ؛ د دې لپاره له حزب التحریر –یو داسې رهبر چې خپلو خلکو ته درواغ نه وايي- سره د نبوت پر منهج راشده خلافت د بیا تاسیس لپاره ګډ کار وکړئ چې د الله سبحانه و تعالی شریعت حاکم شي او د دنیا او اخر عزت موږ په برخه شي.

د حزب التحریر مرکزي مطبوعاتي دفتر د ښځو برخه

۱۴۴۴ هـ.ق کال، د ذوالحجې۱۹مه

۲۰۲۳م کال، د جولای ۷مه

ژباړه: فریدون محتاط

د مطلب ادامه...

هغه څوک چې اصلي هدف یې آخرت وي

(ژباړه)

له انس بن مالک رضي الله عنه څخه روایت دی چې رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل:

«من کانت الآخرة همه، جعل الله غناه فی قلبه، وجمع له شمله، وأتته الدنیا وهی راغمة، ومن کانت الدنیا همه، جعل الله فقره بین عینیه، وفرق علیه شمله، ولم یأته من الدنیا الا ما قدر له» (جامع الترمذی)

ژباړه: هغه څوک چې اصلي هدف یې آخرت وي، الله (سبحانه وتعالی) یې زړه بې‌نیازه کوي، غمونه یې ختموي او دنیا یې خوشاله کوي او څوک دنیا خپل اصلي هدف وګرځوي، الله (سبحانه وتعالی) یې د سترګو پر وړاندې فقر دروي، طبیعت به یې خراب وي او په دنیا کې به یوازې هغه څه ورته رسېږي، چې ورته مقدر شوي دي.

د رسول الله صلی الله علیه وسلم دغه خبره (همّه) د نیت او ارادې په معنا ده او په مشکاة المصابیح کې داسې راغلي دي: «من کانت نیته طلب الآخرة» د رسول الله صلی الله علیه وسلم دغه خبره «جعل الله غناه فی قلبه» په دې معنا ده چې الله سبحانه وتعالی یې پر همغه رزق قانع کوي، چې د هغه لپاره بسنه کوي، ترڅو د ډېر مال په ترلاسه کولو کې ځان په تکلیف نه کړي. د رسول الله صلی الله علیه وسلم دغه خبره «وجمع له شمله» په دې معنا ده چې الله سبحانه وتعالی یې سخت کارونه ورته اسانه کوي او له هغو ځایونو څخه به یې سبوبونه ورته چمتو کړي، چې دی به یې لا فکر هم نه کوي. د رسول الله صلی الله علیه وسلم دغه خبره «وأتته الدنیا» په دې معنا ده چې الله سبحانه وتعالی له دنیا څخه یوازې هغه څه ورکوي، چې په نصیب او تقدیر کې یې وي.

د رسول الله صلی الله علیه وسلم دغه خبره «وهی راغمة» په دې معنا ده چې دنیا د هغه پر وړاندې بې‌ارزښته ده او همدارنګه دنیا به په هغه پسې راځي او د هغې لاسته راوړلو ته به اړتیا نه لري، چې خپل ځان ډېر په تکلیف کړي، بلکې دنیا به د هغه له غوښتنې سره سمه په اسانه ورکول کېږي. د رسول الله صلی الله علیه وسلم دغه خبره «ومن کانت الدنیا همّه» په مشکاة المصابیح کې داسې راغلې ده: «ومن کانت نیته طلب الدنیا» یعنې هغه څوک چې نیت یې د دنیا د مال لاسته راوړل وي.

د رسول الله صلی الله علیه وسلم دغه خبره «جعل الله فقره بین عینیه» په دې معنا ده چې الله سبحانه وتعالی به یې مخلوق ته اړ کړي او دغه اړتیا به د یوه ناخوښ عمل په توګه تل د هغه په مخکې ولاړه وي. د رسول الله صلی الله علیه وسلم دغه خبره «وفرّق علیه شمله» په دې معنا ده چې الله سبحانه وتعالی یې دنیوي کارونه ورته سختوي. د رسول الله صلی الله علیه وسلم له دې خبرې «ولم یأته من الدنیا الا ما قدّر له» څخه موخه دا ده چې تل به له خوارۍ سره مخ وي او د خپلې هیلې خلاف به یوازې هغه څه ورکول کېږي، چې د دنیا له مال څخه یې ترلاسه کوي.

امام ابن قیم وایي: کله چې بنده شپه او ورځ په داسې حال کې تېروي، چې ټول غم و درد یې د الله سبحانه وتعالی یاد وي؛ نو الله سبحانه وتعالی یې ټولې غوښتنې پوره کوي، ټول غمونه ورڅخه لرې کوي، زړه یې د خپل محبت لپاره پاک او خالي کوي، ژبه یې پخپل ذکر سره معطره کوي او د بدن غړي یې د خپل اطاعت او عبادت لپاره چمتو کوي. مګر هغه څوک چې شپه او ورځ د دنیا د ترلاسه کولو په غم کې تېروي؛ الله سبحانه وتعالی غم و سختي پرې راولي او کارونه یې پخپله هغه ته ور پرېږدي.

له شک پرته چې د دنیا محبت او پر هغې بوخت کېدل د دې لامل شوي، چې د الله سبحانه وتعالی طاعت او عبادت یې زموږ انسانانو له یاده ایستلي دي او اوس یې په هغه ډول نشو ادا کولی، لکه څنګه یې چې حق دی. همدارنګه په دې اړه ډېر آیتونه او حدیثونه راغلي دي، چې له هغې ډلې یو یې همدغه حدیث شریف دی، ترڅو هغه څه موږ ته را یاد کړي، چې هېر کړي مو دي او زموږ لپاره پر یوه ځواک بدل شي، چې په مرسته یې خپل زړه ډاډه او ارامه کړو او همدارنګه موږ متوجه کوي چې د دنيا محبت پرېږدو او تقوا غوره کړو، ترڅو الله سبحانه وتعالی په دنیا کې له موږ څخه راضي شي او اخروي نعمتونه زموږ په نصیب کړي. د الله سبحانه وتعالی په دغه قول سره خپله خبره پای ته رسوو:

﴿زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاء وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ﴾ [آل عمران: 14]

ژباړه: د خلکو لپاره نفسي غوښتنې، ښځې، اولادونه، د سرو و سپینو زرو زېرمې، نښه شوي آسونه، څاروي او کروندې د ډېرې مینې وړ ګرځېدلي دي. خو دا هر څه د څو ورځو دنیوي ژوند وسایل دي او په حقیقت کې تر ټولو ښه استوګنځی له الله (سبحانه وتعالی) سره دی.

له خپل رب څخه غواړو چې دینا زموږ اصلي هدف ونه ګرځوي! آمین! آمین!

ژباړن: صهیب منصور

د مطلب ادامه...

د الله په لاره کې پر مرز پیره کول

(ژباړه)

له محمد بن منکدر څخه روایت دی، چې سلمان فارسي د شرحبیل بن سمط له څنګه په داسې حال کې تېرېده، چې هغه د مرز په سنګر کې پیره کوله او له خپلو ملګرو سره په سخت وضعیت کې و، سلمان هغه ته وویل: اې ابن سمط! ایا د رسول الله صلی الله علیه وسلم له حدیث څخه دې خبر کړم؟ شرحبیل وویل: هو، ووایه! سلمان وویل: له رسول الله صلی الله علیه وسلم څخه مې اورېدلي چې ویې فرمایل:

‏«رِبَاطُ ‏يَوْمٍ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَفْضَلُ (وَرُبَّمَا قَالَ) خَيْرٌ مِنْ صِيَامِ شَهْرٍ وَقِيَامِهِ، وَمَنْ مَاتَ فِيهِ، وُقِيَ فِتْنَةَ الْقَبْر،ِ وَنُمِّيَ لَهُ عَمَلُهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ» (رواه ترمذي)

ژباړه: د الله په لاره کې یوه ورځ پر مرز پیره کول  د یوې میاشتې روژې له نیولو او د شپې لخوا یې له قیام کولو څخه غوره يا خير دي؛ که په همدې حالت کې څوک وفات شي، د قبر له فتنو څخه به په امن وي او عملونه به یې د قیامت تر ورځې پورې زیاتېږي.

امام نووي وايي: د مرز د پیره‌کوونکي لپاره دا یو څرګند فضیلت دی، چې عمل یې تر مرګ وروسته هم دوام کوي او دا فضیلت یوازې د مرز تر پیره‌کوونکي پورې محدود دی چې بل انسان ته دغه ډول فضیلت نه دی ورکړل شوی. له صحیح مسلم پرته د حدیثو په نورو کتابونو کې داسې راغلي دي:

«كُلُّ مَيِّتٍ يُخْتَمُ عَلَيْهِ عَمَلُهُ إِلَّا الْمُرَابِطَ فَإِنَّهُ يُنَمَّى لَهُ عَمَلُهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ اِنْتَهَى»

ژباړه: هر انسان چې وفات شي، عمل یې پای ته رسېږي، پرته د مرز له پیره‌کوونکي څخه، چې د قیامت تر ورځې پورې یې عملونه زیاتېږي او په هغې ورځ به پای ته رسېږي.

د جهاد یوه برخه د مرز ساتل دي او د مرز ساتل یعنې د مسلمانانو د قوي کولو لپاره پر مرز پیره کول دي. هر هغه سیمه چې د دښمن له مرز سره پرته وي، دښمن د هغې سیمې له خلکو او د هغې سیمې خلک بیا له دښمن څخه وېرېږي. په بل عبارت مرز هغې سیمې ته ویل کېږي چې شا ته یې د اسلام مرز نه وي او پر مرز له پیرې څخه موخه پر مرز پاتې کېدل دي، چې مسلمانانو ته د عزت ورکولو او د کفارو له شر څخه یې د خوندي کولو لپاره کارول کېږي.

د دښمن د احتمالي برید د دفاع لپاره په هر ځای کې درېدل، پر مرز د پیرې په معنا دي او د رباط (مرز ساتل) کلمه له (رباط الخیل) څخه چې په قرآن کې راغلې، اخیستل شوې ده:

﴿أَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدْوَّ اللّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللّهُ يَعْلَمُهُمْ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَيْءٍ فِي سَبِيلِ اللّهِ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَأَنتُمْ لاَ تُظْلَمُونَ﴾ [انفال: 60]

ژباړه: له هغو سره (د مبارزې لپاره) چې څومره کولای شئ مادي او معنوي ځواک او زین کړي آسونه چمتو کړئ، ترڅو په دې توګه د الله دښمن او خپل دښمن وډار کړئ او هغه نور دښمنان هم ووېروئ، چې تاسو یې نه پېژنئ، خو الله یې پېژني. هر هغه څه (جګړه‌ییز تجهیزات)چې د الله په لاره کې یې مصرف کړئ، د هغو بشپړه بدله به تاسو ته درکړل شي او هېڅ ډول ظلم به درسره ونشي.

پر مرز پیره کول ښايي کم او یا زیات وخت وي؛ په یوه سیمه کې که د مرز ساتلو په موخه هر څومره پاتې شئ، هغه که کم وخت وي او که زیات، پر مرز پیره ګڼل کېږي. له همدې امله رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمایلي دي: (رباط یوم) یعنې یوه ورځ پر مرز پیره کول او په بل روایت کې (یوم و لیلة) یعنې یوه شپه و ورځ.

خپله خبره د رسول الله صلی الله علیه وسلم په دغه قول سره پای ته رسوو، چې فرمایي:

«حرس ليلة في سبيل الله أفضل من ألف ليلة قيام ليلها وصيام نهارها»

ژباړه: د الله په لاره کې یوه شپه پیره کول، د زرو شپو له قیام او روژو څخه غوره دي.

ژباړن: صهیب منصور

 

د مطلب ادامه...

انسان د خپل خلیل (دوست) پر دین دی

(ژباړه)

له ابو هریرة رضي الله عنه څخه روایت دی چې رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل:

 «الرجل علی دین خلیله فلینظر أحدکم من یخالل»

ژباړه: هر شخص د خپل دوست پر دین دی، نو له تاسو څخه هر یو باید متوجه وي چې له چا سره دوستي او ملګرتیا کوي.

د جامع الترمذي په شرحه تحفهة الأحوذي کې راغلي دي: د رسول الله صلی الله علیه وسلم دغه خبره (الرجل) د انسان په معنا ده. همدارنګه د رسول الله صلی الله علیه وسلم دغه خبره (علی دین خلیله) په دې معنا ده چې انسان د خپل دوست په عادت، طریقه او لاره دی. د رسول الله صلی الله علیه وسلم له دغې خبرې (فلینظر) څخه موخه دا ده، چې فکر وکړه. همدارنګه د رسول الله صلی الله علیه وسلم دغه خبره (من یخالل) له (مخاله) کلمې څخه اخیستل شوې ده، چې د دوستۍ په معنا ده. که د یو چا دین او اخلاق دې خوښ شول، له هغه سره دوستي وکړه او له دې پرته ترې لرې اوسه. دوستي د شخصیتونو په اصلاح او خرابوالي کې اساسي اغېز لري. امام غزالي وایي: «له حریص انسان سره دوستي او ملګرتیا کول، تا حریص کوي او په دنیا کې له ذاهد او متقي انسان سره دوستي او ملګرتيا کول، تا مومن او متقي کوي. شخصیتونه په پیروۍ کولو او الګوه نیولو سره جوړېږي او په غیرشعوري توګه له یوه څخه بل کس ته لېږدول کېږي.»

قرافي وايي: «ټول انسانان راز نه ساتي او د دوستۍ او ملګرتیا وړتیا نه لري.»

علقمه وایي: «له هغه چا سره دوستي وکړه، چې دوستي یې د نېکۍ په لوري ستا د تګ لامل شي او که له ستونزې سره مخ شې، چې مرسته درسره وکړي. کله چې څه ووایې، نو خبره دې ومني او چې یو نېک کار ترسره کړې، هغه یې نور هم پراخ کړي او کله چې ناوړه عمل ترسره کړې، منعه دې کړي. کله چې یو شی ورڅخه وغواړې، در یې کړي او کله چې له سخت او ستونزمن کار سره مخ شې، نو ډاډ درکړي. تا ته یې شر ونه رسېږي او ستا د لارې مخالفت هم ونه کړي.»

شیخ احمد بن عطاء وايي: «له هغو کسانو سره ملګرتیا کول چې په سمه لار کې دې مخالفت کوي، روح دې له منځه وړي او له هغو کسانو سره ملګرتیا کول چې درسره جوړ دي، عقل دې پراخوي. نو هر څوک چې درسره ملګری وي، له تاسره انس او محبت نه لري او هر هغه څوک چې له تا سره محبت ونه لري، راز ساتونکی دې نه دی او یوازې هغه کسان راز ساتلی شي، چې په امانت کې خیانت نه کوي.»

ګرانو دوستانو!

په اوسني وخت کې ځینې خلک د خپل ځان او خپلو اولادونو پر حالت افسوس کوي او له ځانه پوښتي چې ولې دغه حالت پر هغه او یا یې پر اولاد راغلی دی او پوښتنه کوي چې څه ډول دغه حالت اصلاح کولی شي؛ په داسې حال کې چې له دې ناخبره دی، چې د دغه حالت اصلي لامل یې له دوستانو او ملګرو څخه اغېزمنېدل دي. ټول هغه موضوعات چې پاس یې یادونه وشوه، په حقیقت کې د دغې موضوع اهمیت څرګندوي. هر کس باید خپل وضعیت ته پام وکړي او پرې لازمه ده چې خپل شخصیت بدل کړي او د ځان لپاره داسې دوستان باید وټاکي چې د الله سبحانه وتعالی په طاعت کې ورسره مرسته وکړي. له الله سبحانه وتعالی څخه غواړو، چې د تل لپاره مو د متقیانو ملګري کړي.

ژباړن: صهیب منصور

د مطلب ادامه...

د وفات شوي کس قضايي روژه راګرځول

(ژباړه)

«عن ابن عباس رضي الله عنه قال: جاء رجل إلى النبي صلى الله عليه وسلم فقال يا رسول الله إن أمي ماتت وعليها صوم شهر أفأقضيه عنها؟ فقال: لو كان على أمك دين أكنت قاضيه عنها؟ قال: نعم. قال: فدين الله أحق أن يقضى. (صحيح البخاری)

ژباړه: له ابن عباس رضی الله عنه څخه روایت دی چې وایي؛ رسول الله صلی الله علیه وسلم ته یو کس راغی او ویې ویل: اې رسول الله! مور مې وفات شوې ده او یوه میاشت روژه ورباندې پاتې ده، ایا زه د هغې لخوا روژه ونیسم؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: که چېرې دې پر مور باندې پور وای، هغه دې ورکاوه؟ سړي وویل: هو. رسول الله صلي الله عليه وسلم یې وفرمایل: د الله دَین تر ټولو ډېر د دې  وړی دی چې ادا شي.

دغه حدیث موږ له هغې موضوع څخه خبروي، چې زموږ ځینې کسان یې ښايي په اړه معلومات ونه لري. دا موضوع هغه دَین دی چې زموږ پر غاړه دی، خو موږ یې پر وړاندې بې‌پروا یو. دا واضح دي چې د مړي د قرضونو ادا کول د هغه د وارثينو غاړه دي او دا پر بنده د بنده حق دی او روژه پر بندګانو د الله سبحانه و تعالی حق دی چې د مړي وارث يې بايد ونيسي. دغې پوښتنې ته د رسول الله صلی الله علیه وسلم د ځواب ورکولو طریقه په حدیث شریف کې بیان شوې ده. رسول الله صلی الله علیه وسلم ځواب ورکړ، چې که چېرې پر یوه کس روژه فرض شي او د یوه شرعي دلیل له امله یې تر مرګه ونشي نیولی، نو وارث یې باید د دغې روژې قضايي راوګرځوي، ترڅو تکلیف یې د وفات شوي کس له غاړې واوړي او د قیامت په ورځ د الله تعالی په حضور کې دلیل ولري او مرسته ورسره وکړي.

موږ باید پوه شو چې که چېرې موضوع د الله تعالی په حق پورې تړاو ولري، نو پر موږ واجب دي چې د میت پر ځای یې ادا کړو؛ په داسې حال کې چې موږ ژوندي وو او دغه حق زموږ پر غاړه وي. ایا دا زموږ لپاره مهمه نه ده چې په هغه کې بې‌پروایي ونه کړو او د الله تعالی په حضور کې داسې دلیل ولرو، چې موږ د دوزخ له اور څخه وژغوري؟ په دغه حدیث شریف کې یو ټکی شته دی، چې باید پام ورته وکړو او هغه دا چې الله سبحانه وتعالی خپلو بندګانو ته بښنه کوي او عملونه یې قبلوي؛ مګر هغه څوک چې د فرضونو په ادا کولو کې بې‌پروایي کوي، هغوی نه بښل کېږي او نه هم د بښنې وړ ګڼل کېږي. اوسمهال هغه کسان بیخي ډېر دي، چې د الله تعالی د احکامو، شریعت او عبادتونو په ترسره کولو کې بې‌پروایي کوي؛ نو د هغو مسلمانانو به څه حال وي، چې حتا د الله تعالی لخوا پرې د فرض شوو عملونو او هغو قضایي عملونو په اړه فکر هم نه کوي، چې قضایي یې باید را وګرځوي؟   

پر همدغه اساس پر موږ واجب دي چې په دغه حدیث کې تدبر وکړو او وړاندې ترې دې چې د الله تعالی په حضور کې د خپلو قصدي او غیرقصدي تېروتنو په سبب محاسبه شو، پخپله باید له ځانونو سره حساب وکړو؛ ځکه موږ تل دغه فرصت نه لرو چې خپل ګناهونه او تېروتنې دې جبران کړو. له همدې امله هر هغه مسلمان چې د بندګانو او یا د بندګانو د رب حق یې پر غاړه وي، باید خپل پخواني ګناهونه د هغو عملونو په ترسره کولو جبران کړي، چې د ګناهونو د کفارې لامل کېږي او د توبې، د نېک عمل د ترسره کولو او له ګناهونو څخه د لرېوالي په برخه کې باید هڅې وکړو.

یوازې له الله سبحانه وتعالی څخه غواړو چې له موږ سره د ګناهونو په جبران کې مرسته وکړي، موږ ته هدایت وکړي، زموږ د دین ساتنه وکړي او زموږ لپاره توبه اسانه کړي او زموږ ټول مخلصانه عملونه قبول کړي! دغه کار الله تعالی ته ډېر اسان دی.

لیکوال: دوکتور ماهر صالح

ژباړن: صهیب منصور

د مطلب ادامه...

په روسیه کې د واګنر ډلې د مشر بغاوت؛ د پردې تر شا څه وو؟

  • خپور شوی په سیاسي

(ژباړه)

پوښتنه:

د روسیې د واګنر ډلې ځواکونو مشر د ۲۰۲۳م کال د جون په ۲۴مه د روسیې د پوځ پر وړاندې بغاوت وکړ. نوموړي د روسیې پر لوی درستیز او دفاع وزیر سختې نيوکې وکړې او ترې ویې وغوښتل چې خبرو اترو ته ورسره کېنې؛ په ورته وخت کې یې ځواکونو د مسکو پر لور حرکت وکړ. د روسیې ولسمشر په دې اړه لنډ نظر ورکړ؛ دا کار یې خیانت او له شا وار وباله. دغه بغاوت هماغه ورځ د بیلاروس د ولسمشر په منځګړیتوب او بیلاروس ته د واګنر ډلې د مشر له تګ سره په موافقې پای ته ورسېد. د واګنر ډلې دغه بغاوت او بیرته یې ژر درېدو، غرب هیښ کړ.

پوښتنه دا ده چې دغه بغاوت ولې وشو؟ پر روسیه یې اغیزې څه دي؟ او دا چې ایا په دې کې د امریکا یا غرب لاس و که نه؟ وبښئ چې پوښتنه مې یو څه اوږده شوه. جزاک الله خیراً!

ځواب:

د ځواب روښانه کولو لپاره لاندې ټکو ته کتنه کوو:

۱. واګنر یو نیمه‌ حکومتي روسي امنیتي شرکت دی چې په ۲۰۱۴م کال کې تاسیس شو؛ د دغه شرکت مشري مشهور میلیاردر، یوګني پریګوژین کوي. پریګوژین ته د پوتین اشپز وايي او هغه ته ډېر نیږدې کس و؛ دا ځکه چې پريګوژين خپل رسټورانټ درلود او هلته یې د ولسمشر پوتین لپاره پخلی کاوه. واګنر شرکت د روسیې له دفاع وزارت سره تړونونه لري چې له مخې یې د دغه شرکت غړي د روسیې په پوځي اډو کې روزل کېږي او بېلابېلې وسلې یې په واک کې وي. دغه شرکت د روسیې د حکومت لپاره ناوړه ماموریتونه او بېلابېل اقتصادي فعالیتونه کوي. واګنر شرکت بدنامه "بلک واټر" شرکت ته ورته دی چې په عراق کې یې د امریکايي اشغال په لومړیو کلونو کې له امریکايي سرتیرو سره چټل رول ولوباوه. دا چې ماموریتونه او کړنې یې اصلاً د روسیې له خاورې بهر دي؛ واګنر تر قانوني څار او محاسبې لاندې نه دی او خپلې وژنې، ترور او شکنجې کوي؛ سره له دې روسیې د اوکراين په جګړه کې مرسته ترې واخیسته. پوتین د ۲۰۲۳م کال د جون په ۲۷مه، له قانون پلي کوونکو مسولینو سره په یوه ټلویزیوني ناسته کې وویل: «دولت یوازې د ۲۰۲۲م کال له مې څخه د ۲۰۲۳م کال تر مې پورې، د واګنر جنګیالیو ته ۶۸،۲۶۲ ملیارده روبله (شاوخوا ۱ ملیارد ډالر) معاشونه او د هغوی د هڅونې لپاره امتیازونه ورکړي.» نو د دغې ډلې مشر د ځواک احساس کړی او فکر کوي چې هر څه کولی شي؛ ځکه چې پیسې، وسلې او لسګونه زره سرتېري لري او په ورته وخت کې د روسیې په خلکو کې هم ځای لري. دغه ځواک دا فرصت ورکوي چې نظام وننګوي او له ستونزو سره یې مخ کړي.

داسې ښکاري چې هغه غرور پیدا کړی او انګېري چې لوړې څوکۍ ترلاسه کولی شي؛ په ځانګړي ډول دې ته په کتو چې د واګنر ځواکونه اوس د سوریې، لیبیا، مالي او منځنۍ افریقا په ګډون په څو هېوادونو کې دي.

۲. واګنر چې د اوکراين په جګړه کې ګډون وکړ، مشهور شو؛ په ځانګړې توګه د باخموت سیمې جګړه چې څو میاشتې اوږده شوه او بلاخره د واګنر ځواکونو ختمه کړه. د دغې ډلې د مشر، یوګني پرېګوژین نوم هم دغه وخت د رسنیو خولې ته ولوېد؛ کله چې ده د روسیې د پوځ پر قومندان او دفاع وزیر نیوکې وکړې چې د اوکراين په جګړه، په ځانګړې توګه د باخموت جګړه کې یې د ده سرتېرو ته لازم امکانات نه وو برابر کړي. هغه پر دفاع وزیر او لوی درستیز نیوکې وکړې؛ ان د خیانت تور یې پرې ولګاوه او د دوی د ګوښه کېدو غوښتنه یې وکړه. سربېره پر دې، هغه تور پورې کړ چې د روسیې پوځ په اوکراين کې لسګونه زره روسان وژلي او د پام وړ سیمې یې دښمن ته پرېښې. یوګني پرېګوژین خپلې خبرې او تورونه د ټلګرام له لارې خپرول. ده همدا  راز په اوکراين کې د روسیې له لوري پیل شوې جګړه باندې نیوکې کولې. تر بغاوت یوه ورځ وړاندې، د ۲۰۲۳م کال د جون په ۲۳مه، هغه د ټلګرام له لارې وویل: «د روسیې دفاع وزیر غوښتل مارشال شي او د روسیې د اتل لقب واخلي؛ ځکه خو یې پر اوکراين برید هڅاوه.» هغه زیاته کړه: «دغه ادعا ناسمه ده چې اوکراين تر جګړې وړاندې پر روسیې د برید پلان درلود.» ده دغه راز وویل: «روسي ځواکونو د اوکراين په ختيځ او سوېل کې د اوکرايني ځواکونو تر دفاعي بريدونو وروسته، پر شاتګ پيل کړ.»

۳. د ۲۰۲۳م کال، د جون په ۲۴مه، شنبه سهار، د واګنر ډلې مشر اعلان وکړ چې هغه د روسیې په روستوف ښار کې، چې پر اوکراين د روسیې د یرغل اصلي مرکز دی، پوځي مرکز ته ننوتلی او د هوايي ډګر په ګډون یې څو پوځي اډې نیولې. بیا یې د ټلګرام له لارې وویل: «موږ اوس د پوځ په مرکز کې یو او اوس ۷:۳۰ (د ګرېنوچ پر مهال ۴:۳۰) بجې دي.» هغه وويل: «د هوايي ډګر په ګډون، د روستوف پوځي اډې زموږ په واک کې دي.» بیا یې زیاته کړه: «د اوکراين ډېرې نیول شوې سيمې بېرته له لاسه وتلې او ډیر سرتیري وژل شوي.» هغه یو ځل بیا د روسیې پر پوځ تور ولګاوه چې د جګړې د جبهو په اړه ریښتا نه وايي. د هغه په وینا: «پوځ هره ورځ تر زرو شاوخوا سرتېري له لاسه ورکوي»؛ په دې کې پر هغو کسانو سربېره چې له جګړې انکار کوي، هغه کسان هم شاملېږي چې مړه، ټپیان یا  نادرکه کېږي. هغه زیاته کړه: «لوی درستیز، والري ګراسیموف چې ودانۍ ته زموږ له رسېدو خبر شو، وتښتېد.» هغه دغه راز وویل: «دوی د واګنر ځواکونو د تیتولو هڅه کوله. هغه اعلان وکړ چې سرتیري یې روستوف سرحدي ښار ته ننوتلي؛ بیا ورونژ ښار ته لاړل او ورپسې د لیپتسک پر لور وخوځېدل چې له پلازمینې مسکو څخه ۵۱۰ کیلو متره واټن لري او اوس داسې ځای ته رسېدلي دي چې له پلازمینې  ۲۰۰ کیلومتره لرې دی.»

پر دغو ټولو ادعاوو او تورونو سربېره یې بیا هم هڅه وکړه چې پوتين په ښکاره تورن نه کړي او د بېرته ستنېدو لپاره یې د پل په توګه وکاروي؛ د ۲۰۲۳م کال د جون په ۲۶مه يې بیا د ټلګرام له لارې وویل: «ما ولسمشر پوتین نه و په نښه کړی او د مسکو پر لور د تګ موخه مو دا نه وه چې نظام سقوط کړو. زموږ ډله هڅه کوي د واګنر ډلې د بې وسلو کولو او له دفاع وزارت سره د هغوی د ادغام مخه ونیسي؛ خپلو ځواکونو ته مو امر کړی چې د وینې تویېدو مخه ونیسي.»

۴. خو هغه پر پوتین د تور نه پورې کولو په هڅه کې پاتې راغی؛ د بغاوت څو ساعته نه وو تېر چې پوتین یې د ارامولو خبرداری ورکړ. هغه د ۲۰۲۳م کال د جون په ۲۴مه، د ​​​​ټلویزیون له لارې وویل: «د واګنر د ځانګړې پوځي ډلې وسله وال بغاوت، خیانت دی او هرڅوک چې د روسیې د پوځ پر وړاندې وسله پورته کړي؛ سزا به یې ورکړل شي. امنیتي ادارو ته امر شوی چې د ترهګرۍ پر وړاندې مبارزې وضعیت اعلان کړي. روانه جګړه له موږ غواړي چې د بهرنیو پلانونو پر وړاندې یو موټی شو. د تیرې شپې په جریان کې مې د ټولو کچو له پوځي مشرانو سره اړیکه لرله او د دغه ګواښ پر وړاندې به زموږ غبرګون ډېر جدي او غوسه‌ناک وي. څه چې وشول یو خیانت او پر موږ له شا وار و. په داسې حال کې چې روسیه له نازیانو سره په جګړه کې ښکېله ده، ځینې کسان د دغه بغاوت له لوري جنايي فعالیتونو ته هڅول شوي. هر ډول داخلي نا ارامي د دولت لپاره خطرناک ګواښ دی او دا د روسیې د خلکو پر مخ څپېړه ده. پوتین د واګنر پر مشر تور پورې کړ چې  "شخصي موخې" لري. د پوتین د څرګندونو په ځواب کې د واګنر مشر وویل: «پوتین زموږ په خاین بللو کې سخته تېروتنه وکړه.» هغه د پوتین د څرګندونو په اړه زیاته کړه: «پوتین ناسمه لار غوره کړه او روسیه به ژر نوی ولسمشر ولري.» (ټلیګراف، ۲۰۲۳م کال، د جون ۲۴مه)

۵. دلته وضعیت ډېر خراب شو؛ په ځانګړې توګه دې ته په کتو چې د اوکراين جګړه د روسیې لپاره ستونزمنه ده. دا جګړه پرته له کوم پرمختګه روسیه استهلاکوي او مادي او انساني سرچینې یې ضایع کوي. ان ویلی شو چې تر اوسه هېڅ پرمختګ نه لري، بلکې یوازې له خپل موقعیت څخه دفاع کوي او په ځینو برخو کې د شاتګ په حال کې دي. نو دغه بغاوت د روسیې او په ځانګړې توګه د پوتین لپاره -چې د ځان او روسیې لپاره یې یوه برخلیک ټاکونکې جګړه کې راګیر دی- ډېر خطرناک دی. په دغه حساس وضعیت کې د روسیې ولسمشر له خپل بیلاروسی سیال څخه وغوښتل چې د بغاوت د مخنیوي لپاره منځګړیتوب وکړي او ستونزه په سوله‌يیز ډول حل کړي. د بیلاروس د ولسمشرۍ ماڼۍ په بیانیه کې راځي: «د بیلاروس ولسمشر، لوکاشینکو د واګنر ډلې له مشر سره د خپلو خبرو اترو پایلې مفصلې له ولسمشر پوتین سره شریکې کړې او پوتین یې د هڅو مننه وکړه.» د واګنر مشر ته د امنیتي ضمانت په ګډون د دغه ناورین د حل وړاندیز وشو. خبرې اترې له پوتین سره په همغږۍ مخته تلې. د کرملین ماڼۍ ویاند، دیمیتري پیسکوف هغه ټکي په ډاګه کړل چې پوتین او لوکاشینکو توافق پرې کړی و: "د واګنر ډلې ځینې غړي، چې له پیل څخه د پریګوژین له بغاوت سره مخالف وو د دې فرصت لري چې د پوځ په لیکو کې شامل شي او له دفاع وزارت سره تړون وکړي. د دوی پر وړاندې به هیڅ ډول قانوني اقدام نه کیږي. د واګنر ډلې نور غړي باید بیرته خپلو اډو ته لاړ شي؛ هغوی چې نه ځي هم له دفاع وزارت سره تړون کولی شي. پريګوژین بیلاروس ته ځي او جنایي قضیه یې تړل کېږي.» (سرچینه: Russia Today، ۲۰۲۳م کال، د جون ۲۵مه)

په دې توګه، پوتین دغه بغاوت ارام کړی شو او په ورته وخت کې یې ځان او روسیې ته ډېر زیانونه واړول.

۶. ښکاري چې د واګنر مشر دغه بغاوت له کوم منظم پلان پرته او ناڅاپه پيل کړی و؛ له ځان سره یې ویلي وو چې که مسکو ته ورسېږم او ملاتړ ترلاسه کړم او دولت مې مخه ونه شي نیولی؛ پوتین به لرې او پر ځای به یې کېنم. داسې ښکاري چې د دغه کار زړه یې ونه شو کړی او له ناکامۍ ووېرېد. د دې ترڅنګ د بیلاروس له لارې د پوتین اخطارونه او د بښنې او بیلاروس ته د پرېښودو په اړه د پوتین وسوسې ور ورسېدې. لکه د خطر پر ځای یې چې امن غوره بللی وي؛ نوموړي د ۲۰۲۳م کال، د جون په ۲۵مه تر دغه تړون وروسته د ټلګرام له لارې وویل: «د وینې تویولو د مخنیوي لپاره، زموږ سرتیري بیرته خپلو اډو ته ځي. خوشاله یو چې تر دې دمه وینه توی نه شوه. د جون په ۲۳مه مو د عدالت راوستو لپاره حرکت پیل کړ او په یوه ورځ کې د مسکو ۲۰۰ کیلومترۍ ته ورسېدو.»

۷. په دې توګه، پوتین د لنډمهال لپاره د دغه ناورین مخه ونیولی شوه او د ۲۰۲۳م کال، د جون په ۲۶مه يې د روسیې په ټلویزیون کې وویل: «د واګنر د بغاوت په شنډولو سره مو په روسیه کې د یوه لوی ناورین مخه ونیوله. د دغه ناورین د سوله‌يیز حل په برخه کې د بیلاروس د ونډې مننه کوو. په دې کې هېڅ شک نشته چې په روسیه کې د دغه وسله‌وال بغاوت همغږي کوونکو له خپل هېواد سره خیانت کړی او وروستیو پېښو وښوده چې هر ډول باج اخیستل بلاخره ناکامېږي.» پوتین د واګنر جنګیالیو ته خپل وړاندیز بیا تکرار کړ چې هم له پوځ سره د یو ځای کېدو او هم بیلاروس ته د تلو اجازه لري. ده وویل: «غرب او کییف په روسیه کې د کورنۍ جګړې پلان درلود؛ خو امنیتي ادارو د روسیې د ساتنې په اړه پر خپله لوړه او ژمنه وفا وکړه»

دا ښيي چې دغه بغاوت روسیه وګواښله او نظام یې ولړزاوه؛ د پوتین شهرت او حیثیت ته یې زیان ورساوه او د روسیې نړیوال موقف یې اغېزمن کړ. دغه بغاوت وښوده چې د روسیې داخل متزلزل او بې ثباته دی.

۸. په دغه بغاوت کې د غرب د دريځ په اړه باید ووایو چې پیل او پای، دواړو یې غرب حیران کړ. غرب یې دوام غوښت؛ خپل ټول پام یې دې خواته راواړاوه او په دې اړه د غربي دولتونو د چارواکو ترمنځ ټلیفوني اړیکې پیل شوې. ځکه چې دغه بغاوت د اوکراين د جګړې مسیر بدلولی شو او شونې وه چې د غرب موخې پوره کړي.

امریکا یې خپل دریځ د ولسمشر بایډن له خولې داسې بیان کړ: «غرب په روسیه کې د واګنر ډلې له بغاوت سره هیڅ تړاو نه لري او په روسیه کې دا پیښې د واک پر سر د ناندریو یوه برخه ده.» ده زیاته کړه: «ما ملي امنیت ته امر کړی چې د روسیې تحولات له نیږدې وڅاري.» د امریکا د بهرنیو چارو وزیر، بلینکېن وویل: "د دغه بغاوت وروستی څپرکی مو لا نه دی لیدلی؛ خو باید ووایو چې دننه یو څوک شته چې د پوتین واکمني ننګوي او مستقیماً په اوکراين کې د جګړې د پیل له لاملونو سره مخالفت لري. دا مسله جدي او ځپونکې پایلې لري. که څه هم دغه شخړه ژر پیل او بېرته ژر ختمه شوه؛ خو د پوتین رهبرۍ ته سخت زیان ګڼل کېږي. په روسیه کې دغه ناورین له شک پرته مهمې پوښتنې راپورته کوي او ښيي چې ریښتیني خنډونه شته.» (سرچینه: د امریکا سي بي اس او رویټرز، ۲۰۲۳م کال، د جون ۲۶مه)

د امریکا د بهرنیو چارو وزارت ویاند، متیو میلر وویل: «د واګنر وسله‌والې ډلې بغاوت د روسیې کورنۍ مسله ده او موږ دخالت نه پکې لرو. شنبه او د واګنر ځواکونو د بغاوت پر مهال موږ په مسکو کې د امریکا د سفير له لارې له روسیې سره د اړیکو چینلونه لرل. دا چې یوګني پريګوژين مستقیماً د دغې جګړې د منطقي توجیه په اړه شک را پيدا کوي او وايي چې اساس یې پر درواغو ولاړ و، زموږ لپاره نوې خبره ده.» (د سعودي وئام او رویټرز، ۲۰۲۳م کال، د جون ۲۶مه)

د اروپايي اتحادیې د بهرنیو چارو وزیرانو د یوې اعلامیې په خپرولو وویل: «د دې اونۍ په پیل کې په روسیه کې بغاوت دا په ډاګه کوي چې په اوکراين کې د مسکو جګړه د داخلي بې ثباتۍ سبب شوې او د روسیې پوځي ځواک ماتېدونکي حالت ته بیايي.» د اروپايي اتحادیې د بهرني سیاست همغږي کوونکي، جوزېف بورل ویلي: «د روسیې په سیاسي نظام کې د ضعف ټکي په ښکارېدو دي او پوځي ځواک یې ماتېږي.» (سرچینه: د سعودي وئام، ۲۰۲۳م کال، د جون ۲۶مه) د ناټو عمومي منشي، ینس سټولټنبرګ په ډاګه کړه: «هغه پیښې چې روسیه یې شاهده وه، د هغوی داخلي مسله ده.» او زیاته یې کړه: «موږ داسې نښې نه وینو چې روسیه دې د اټومي وسلو کارولو ته چمتووالی نیسي.» (سرچینه: سکای نیوز، ۲۰۲۳م کال، د جون ۲۶مه)

۹. په دې توګه امريکا او غرب په ډاګه کړه چې له دغه بغاوت سره هيڅ تړاو نه لري. په هرصورت، پر دغه ټول ټینګار سربېره، بیا هم لرې نه ده چې په ځانګړي ډول امریکا، د واګنر مشر په یوه ډول دغه کار ته هڅولی وي. دې ته په کتو چې د واګنر د مشر تر قوماندې لاندې مهم کسان جنایي سابقه لري؛ سخته ده چې هغه دې داسې کار وکړي! هغه د شوروي اتحاد تر ړنګیدو وروسته د روسیې لومړني ولسمشر، یلسین ته ورته دی چې د امریکا په هڅونه او توجیه واک ته ورسېد او شوروي اتحاد یې ړنګ کړ. دغه واقعیت وروسته افشا شو. په دې مسله کې هم دا احتمال شته؛ واشنګټن پوسټ د ۲۰۲۳م کال، د مې پر ۱۵مه ولیکل چې د واګنر ډلې مشر په یوه افریقایي هېواد کې له یو شمېر اوکرايني چارواکو سره کتلي او دې ته یې چمتووالی ښودلی چې که په باخموت کې روسي ځواکونو د ده ځواکونه یوازې پرېښودل؛ د روسيې د وسله‌والو ځواکونو په اړه به کییف ته معلومات ورکوي. دغې ورځپاڼې ادعا کړې چې دا معلومات یې د امریکا له افشا شویو استخباراتي اسنادو او یو شمېر امریکايي او اوکرايني چارواکو څخه تر لاسه کړي، چې نه یې غوښتل نوم یې واخیستل شي. خو د واګنر مشر د ټلګرام له لارې دغه معلومات رد کړل او د خندا وړ یې وبلل. د کرملین ماڼۍ ویاند، دیمیتري پیسکوف په دې اړه وویل: «د واشنګټن پوسټ لخوا خپاره شوي معلومات یوازې ګمراه کوونکي خبرونه دي.» (سرچینه: فرانس پرس، ۲۰۲۳م کال، د جون ۱۶مه)

که څه هم کرملین او د واګنر مشر دغه معلومات رد کړل؛ خو د روسیې پر پوځي عملیاتو د واګنر د مشر نیوکه او د پوتین د ګمراه کولو په اړه پر دفاع وزیر تورونه د دې لپاره وو چې ځان د پوتین له نیوکې او غچ خلاص کړي. په ځانګړې توګه کله یې چې وویل پر دغې جګړې باور نه لري او ناسمه ده. ځکه دی پوهېده چې په اوکراين کې د جګړې د پیل پرېکړه د دفاع وزارت نه، بلکې پخپله د پوتین وه. د ۲۰۲۲ کال د فبرورۍ په ۲۲مه، تر جګړې دوې ورځې وړاندې، پوتین د خپل حکومت ټول غړي راټول کړل او دغه ناسته د روسیې ټلویزیوني شبکې له لارې په ژوندۍ بڼه خپرېده. نو د جګړې پرېکړه د دفاع وزیر نه، بلکې د پوتین وه.

دغه مسله غرب، په ځانګړي ډول امریکا خوشاله کوي. نو لرې نه ده چې د اوکراين له لارې یا یې مستقیماً د واګنر له مشر سره اړیکه نیولي وي او دغه کار ته یې هڅولی وي. خو کله یې چې د پوتین خبرداري ولیدل، لکه پر ځان چې بې باوره شوی وي، له خپل دریځه پر شا شو او غوره یې وبلله چې ځان وژغوري او په بیلاروس کې د تبعید ژوند وکړي.

۱۰. دغه بغاوت په ۱۹۹۹م کال کې د پوتین تر واکمنېدو وروسته د هغه لپاره تر ټولو لویه ننګونه وه او لرې نه ده چې نور کسان هم د داسې کار کولو ته وهڅول شي؛ ځکه چې د یوې داسې ډلې مشر چې ډېری غړي یې مجرمین دي، په دې وتوانید چې د پوتین دبدبه او شوکت ولړزوي. نو ښکاري چې پوتین تر هغه څه ډېر کمزوری دی چې فکر یې کېږي او دا چې اوس په ستونزو کې راګیر دی؛ تر دې حده چې له بغاوت کوونکو سره یې خبرې اترې غوره وبللې! نو دغه پېښه د پوتین پر مخ کلکه څپېړه وه او د ده د دولت پر رهبرۍ یې باور ډېر کم کړ.

په شرق او غرب کې د کفري استعمارګرو دولتونو واقعیت همداسې دی. د پایښت او دوام سبب یې دا دی چې د ننګولو څوک یې نشته. لکه تاریخ چې تکرارېږي او ځمکه د خلافت لمر راپورته کېدو ته تیارېږي، تر څو یو ځل بیا اوسنی فارس او روم له منځه یوسي. روسيه او غرب هم پخوا او هم اوس د مسلمانانو پر ضد دسیسې جوړوي؛ دواړه شر دي او د اسلام او مسلمانانو پر وړاندې جګړه کې یو تر بل کم نه دي! الله سبحانه وتعالی به د دوی ټولې هڅې ناکامې کړي؛ دواړه به یو له بل سره ښکېل کړي او له شک پرته به خپل دین ته نصرت ورکوي چې بشر د دوی له شر څخه خلاص شي!

﴿إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنَا وَالَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهَادُ

ژباړه: «باور ولرئ چې موږ د خپلو پیغمبرانو او مومنانو مرسته هرو مرو د دې دنيا په ژوند کې هم کوو او په هغه ورځ به یې هم وکړو چې کله شاهدان ولاړ وي.» [غافر: ۵۱]

۱۴۴۴هـ.ق کال، د ذوالحجې ۱۳مه

۲۰۲۳م کال، د جولای ۱

ژباړه: فریدون محتاط

د مطلب ادامه...
Subscribe to this RSS feed

اسلامي خاورې

اسلامي خاورې

غربي هېوادونه

ټول لینکونه

د پاڼې برخې